tüzük

BARIŞ VE DEMOKRASİ PARTİSİ

TÜZÜĞÜ

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL ESASLAR

Partinin Adı:

Madde 1

Partinin adı BARIŞ VE DEMOKRASİ PARTİSİ’dir. Kısa yazılışı BDP’dir. Genel Merkezi Ankara’dadır.  Amblemi sarı zemin üzerine, yeşil meşe ağacıdır.

Partinin Tanımı:

Madde 2

BDP; demokratik uygarlık çağı değerlerini esas alan; özgürlükçü, eşitlikçi, adaletçi, barışçı, çoğulcu, katılımcı; farklılıkları toplumun zenginliği olarak gören, her türlü ayırımcılığı reddeden, insan ve toplum odaklı, diyalog ve uzlaşıya dayalı demokratik yerel-yatay işleyişi benimseyen; demokratik iç işleyişi kararlılıkla savunan, barışçıl demokratik siyaseti esas alan, evrensel değerlere sahip çıkan, yeniliği savunan; insanlığın özgürleşmesini cinsler arası eşitlikte gören, bu temelde özgür, demokratik-ekolojik toplumu hedefleyen demokratik, özgürlükçü eşitlikçi sol bir kitle partisidir.

Partinin Amacı:

Madde 3

a)BDP; Türkiye’nin hukuki, siyasi, idari, sosyal, ekonomik, kültürel ve diğer bütün alanlarda kapsamlı demokratik reformlarla yeniden yapılandırılmasını ve bu sürecin etkin işleyebilmesi için toplumsal barışın sağlanmasını acil bir ihtiyaç olarak tespit eder. Bunun için halkın demokratik iradesine dayalı, başta emeğiyle geçinen tüm toplumsal kesimler olmak üzere kadın, gençlik ve farklı inanç gruplarının ortak mücadele örgütü olarak, kuruluşu ve işleyişiyle özgürlükçü, demokratik siyasal mücadelesini kurumsallaştırarak yürütür.    

b)AB sürecini salt bir devletler topluluğu değil, aynı zamanda bir halklar topluluğu olarak da gören BDP, bu süreci kararlılıkla savunur. AB sürecinin gerektirdiği reform ve düzenlemelerin hayata geçirilmesinin takipçisi olarak bunun toplumun en geniş çıkarlarına hizmet etmesi amacıyla müzakere sürecine aktif katılımı sağlayacak girişimlerde bulunur.    

c)BDP, Türkiye Cumhuriyetinin Türkler, Kürtler ve diğer etnik gruplar tarafından kurulduğunu ve halkların geleceğini ve Kürt sorununun çözümünü; ortak vatanda özgür birliktelikte ve Demokratik Özerklikte ve Demokratik Cumhuriyette görür.

d) Demokratik bir mücadeleyle evrensel hukuk kurallarına uygun yeni bir anayasa çerçevesinde barışçıl, özgürlükçü, adaletçi, eşitlikçi, değişimci, çoğulcu ve katılımcı bir demokrasiyi; ihtiyaçlara dayalı yaygın örgütlü sivil toplumu, demokratik siyaseti, herkesin kendi kimlik özelliklerini geliştirebileceği toplumsal bir yapıyı savunur.

e) Devleti kutsal ve halkın üzerinde gören anlayış yerine devleti halkın hizmetine sokacak düzenlemeler yaparak otoriter-bürokratik devletin giderek küçülmesini öngörür. Yasak ve tabuları temel alan anlayışların terk edilmesi; bireysel, kolektif, siyasal, ekonomik, sosyal ve kültürel temel hak ve özgürlüklerin etkin biçimde kullanılmasını sağlayacak siyasal ve toplumsal bir yapılanmanın oluşturulması; herkese ayrımsız, anadilinde eğitim ve öğretim hakkının sağlanması; basın, düşün, kültür-sanat ve diğer alanlarda özgürlükçü ve demokratik anlayışın yerleşmesi için mücadele eder.

f) Cinsiyet özgürlüğünü sağlamanın demokratik toplum hedefine ulaşmada belirleyici bir etken olduğundan hareketle, cinsiyet özgürlüğü önündeki bütün engellerin ortadan kaldırılması için başta kadınların öz iradesine dayalı olarak gelişecek kadın örgütlülüğünü yaratarak kararlılıkla mücadele eder. Bu ilke doğrultusunda cins ayrımcılığı ve kadına yönelik her türlü şiddeti ret eder; yaşamın tüm alanlarında cinsler arası eşitliğin yaratılabilmesi için hukuki, ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel tedbirlerin alınmasını sağlar. Kadın-erkek eşitliğinin siyasal alanda uygulanabilmesi için her türlü önlemi alır. Kadın-erkek eşitliğini en üst düzeyde sağlamak üzere “eşbaşkanlık” sistemini savunur ve bunun kurumsallaşması için mücadele yürütür.

Partinin organ ve kurullarında yer alma dahil olmak üzere parti yaşamının her alan ve düzeyinde pozitif ayrımcılığın uygulanması için her türlü tedbiri alır. Bu amaçla cinsiyet kotasını savunur ve kotanın yasalaşması için mücadele yürütür.

g) Gençliği, özgür ve demokratik geleceği yaratmanın temel dinamiği olarak görür. Gençliğin sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik yaşamda kendini ve toplumu geliştirmesinin önündeki her türlü engelin kaldırılması ve gençliğin öz örgütlülüğünü yaratarak siyasetin gençleştirilmesi için mücadele eder.

h) Ulusal ve küresel ekonominin dengeli uyumu temelinde kamu ve özel mülkiyetin birlikte ele alındığı; rantçılığa karşı üretken sermayeye yer veren, sosyal adaleti her alanda gerçekleştiren, yoksulluğa ve açlığa karşı adil paylaşımı ve üreticiliği öngören bir felsefeyle hareket eder.

i) BDP, insanlığın geleceğinin doğa ve çevre ile uyumlu demokratik bir toplumdan geçtiğini savunur; doğa üzerinde sistemli bir şekilde sürdürülen tahribatı sona erdirecek ekolojik-demokratik bir toplumun yaratılması için mücadele eder.

j) Her türlü inancın kendisini özgürce ifade edebileceği, devletin tüm inançlara eşit mesafede duracağı, bilimsel düşünceyi esas alan özgürlükçü, demokratik anlayışın esas alınması için mücadele eder.

k) Türkiye’nin katı merkeziyetçi ve tekçi yapılanmasına karşı, siyasi ve idari yapısında demokratikleşmeyi sağlamak amacıyla köklü bir reformu savunur. Halkın yerelde söz ve karar sahibi olduğu, tüm farklılıkların kendini özgürce ifade edebildiği demokratik özerklik modelini benimser. Bu modeli yaşamsallaştırmaya yönelik kapsamlı çalışmalar yürütür. Bu amaç doğrultusunda bilimsel araştırma ve tartışmalar geliştirir.

Partinin İşleyiş İlkeleri  

Madde 4

a) Parti, amaçlarını gerçekleştirmek üzere, gücünü toplumun yaygın örgütlenmesiyle değişim yenilenme ve mücadelesinden alır. Çalışmalarını toplumun bütün yaşam alanlarını esas alarak sürdürür.   

b) Parti, taban demokrasisi ilkesini titizlikle gözeteceğinden, bütün karar süreçlerinde en geniş katılımı sağlamak için yaygın meclis tarzı örgütlenmeyi esas alır.  Demokratik katılım ve işleyişin en üst düzeyde sağlanması için meclis ve/veya yeni örgütlenme modelleriyle ilgili arayış ve tartışmalar özendirir.  Genel ve Yerel Meclisler olarak iki ana ayırıma tabi olacak meclislerin kuruluş, işleyiş, görev ve sorumlulukları, çıkarılacak ilgili yönetmelikte düzenlenir.   

c) Partinin tüm görevleri; demokrasi ilkeleri, hukuk ve tüzük ölçüleri çerçevesinde herkese açıktır. Üye, parti organlarında verimli biçimde yer almanın kişisel yetenek, kültür birikimi ve bilginin sürekli geliştirilmesinden geçtiğini bilerek kendini eğitir ve bu yeteneklere sahip üyelerin sorumluluk yerlerine seçilmeleri için çaba harcar.  Partinin iç işleyişinde esas alınacak güç üyedir. Parti üyeleri serbest demokratik tartışma ve eleştiri hakkına sahip olup; görüş, düşünce ve önerilerini parti içinde meşru zeminlerde savunma hakkına sahiptirler.

d) Demokrasi inancı, parti içi demokrasiye inançla ölçülür. Bu bakımdan halkın ve partililerin siyasete sürekli ve etkin katılımını sağlamak üzere, iç işleyiş ve yaşamda çoğulculuğu ve her üyenin aday olabilmesini güvence altına alan, üyelerin iradesinin açığa çıkmasını sağlayan ve karar sahibi kılan bir seçim sistemi uygulanır. Seçim sisteminin demokrasinin özüne ve hukukun genel ilkelerine uygun olması vazgeçilmez bir ilkedir. Seçenler, parti organlarına seçtiklerini gerek gördüklerinde denetleme ve geri çağırma hakkına sahiptirler.  

e) Parti çalışmalarında ortak yönetim ve kişisel sorumluluk esastır. Genel Başkan ve il, ilçe ve belde başkanları iki olağan kongre döneminden fazla başkanlık görevi ifa edemezler. Aynı görevde yer alabilmek aradan bir olağan kongre döneminin geçmesine bağlıdır.

f) Partinin her türlü organ seçimi ile genel ve yerel seçimleri aday belirlemelerinde %40 cinsiyet kotası uygulanır. Cinsiyet kotasında her iki cins esas alınır.

g) Partinin organ ve kurulları dahil olmak üzere kadınlara parti yaşamının her alan ve düzeyinde pozitif ayırımcılık uygulanır. Eşit oy alan adaylardan biri kadın ise kadın aday seçilmiş sayılır. Pozitif ayırımcılık, herhangi bir organ ya da kişinin inisiyatifine bırakılamaz.

h) Partide kararlar ikna temelinde konsensüs aranarak alınır. Konsensüs sağlanamadığı hallerde kararlar oy çokluğu ile alınır. Ancak her durumda davranış ve tutum birliği esastır. Karara katılmayanlar da alınan kararın uygulanmasına katılırlar.

i) Partide, karar ve yönetim organları dahil olmak üzere tüm çalışmalar ve tartışmalar tam bir açıklık içerisinde yürütülür. Tüm parti üye ve örgütlerinin parti çalışmaları ile ilgili olarak zamanında, sürekli ve yeterli bir biçimde bilgilendirilme, bilgiye engelsiz ulaşabilme ve denetleyebilme hakkı vardır. Üyelerin ilgili organdan talep edeceği bilgiye makul sürede yazılı olarak cevap verilir. Süresinde cevap alınmaması halinde bir üst organa müracaat edilebilir.

j) Siyasetin tüm ülkede gençleştirilmesinin, partide siyasetin gençleştirilmesinden geçtiğinden hareketle, karar ve yönetim organlarında gençliğin aktif olarak yer almasını sağlamak, partide gözetilen temel bir ilkedir. Tüm karar ve yönetim organları, yönetici ve üyeler bu ilkenin yaşam bulması için çaba sarf eder. 

İKİNCİ BÖLÜM

ÜYELİK

Üyelik Şartları

Madde 5

Parti tüzük ve programında düzenlenen ilkelerin gereğini ve bu doğrultuda partinin her kademesinde üzerine düşen görevi yerine getirerek demokratik ekolojik bir toplum için mücadeleyi, üyelik ödentisini ödemeyi ve parti çalışmalarına katılmayı kabul eden ve yasalar gereği siyasi partilere girmelerine engeli bulunmayan her yurttaş partiye üye olabilir.

Kadının cinsler arası eşitlik ilkesiyle, Medeni Kanun’dan kaynaklanan haklarını gözetmek amacıyla, birden fazla evlilik yapanların üyelikleri düşürülür. 

 

Üyelik Başvurusu ve Karara Bağlanması

Madde 6

Partiye üyelik için başvuru, isteklinin sürekli oturduğu, okuduğu ya da sürekli işyerinin bulunduğu yerin ilçe başkanlığına kimlik belgesine göre üç nüsha olarak doldurulacak başvuru formu ile yapılır. Başvurucuya referans olmak üzere iki partili üye başvuru formunu imzalar. Başvuruya nüfus cüzdanı fotokopisi eklenir. Başvurana bir alındı belgesi verilir.

Başvuranın oturduğu, okuduğu veya çalıştığı yerde ilçe örgütü kurulmamışsa, üyelik başvurusu kendisine en yakın ilçe örgütlerinden birine, bunlardan birinde de kurulmamışsa il örgütüne; il örgütü de kurulmamışsa Genel Merkeze yapılır.

İl örgütüne yapılan başvurularda üyeler o ilin merkez veya merkeze en yakın ilçesine kaydedilir. Genel Merkeze yapılan başvurularda üye kaydının Ankara ilçelerinden birine yapılması sağlanır.

Yurt dışından yapılacak başvurular, isteklilerin Türkiye’de en son oturdukları yerlerin ilçe başkanlıklarına, bulundukları yerlere en yakın yurtdışı temsilciliğine veya doğrudan Genel Merkeze yapılabilir. Başvuruya yurt dışındaki sürekli adres ile Türkiye’de iken sürekli oturdukları ilçedeki açık adres ve nüfus cüzdanının fotokopisini eklerler.

Genel Merkez, yurt dışı temsilciliği kanalıyla yapılan başvurulara ilişkin belgeleri, ilgili ilçelere kaydedilmek üzere ilgili il başkanlığına gönderir.

Üyelik başvuruları ilçe yönetim kurulunca incelenerek 15 gün içinde karara bağlanır. Karar, ilçe karar defterine yazılarak imzalanır. Toplantı tarihi ve karar numarası formun ilgili bölümüne de işlenir. Bu süre içinde başvuru hakkında bir karar alınmaması halinde başvuru kabul edilmiş sayılır.

Başvurunun reddi halinde karar 15 gün içinde ilgiliye tebliğ edilir. Üyelik başvurusu ilçe yönetim kurullarınca reddedilenler, kararın kendilerine tebliğinden itibaren 15 gün içinde il yönetim kuruluna itiraz edebilirler. İtiraz üzerine ilgili parti organı 30 gün içerisinde karar verir. Bu süre içerisinde karar verilmemesi halinde itiraz kabul edilmiş sayılır. İtiraz üzerine ilgili parti organları tarafından verilen kararlar kesindir.

Üyeliğe kabul edilen kişinin, üye kayıt formunun bir nüshası örgütlenmeden sorumlu başkan yardımcılığına gönderilmek, diğeri il başkanlığında muhafaza edilmek üzere on beş gün içinde il başkanlığına gönderilir. Üçüncü nüsha ise ilçe başkanlığındaki dosyada saklanır.

Partiye üye olan her yaştaki her kadın aynı zamanda kadın meclisinin üyesidir. Yaşları 18-28 arasındaki her genç aynı zamanda gençlik meclisinin üyesidir. Ancak gençlik ve kadın meclisleri için ayrıca üye kayıt defteri tutuluyorsa, yaşları 18-28 arasındaki genç kadınların üyeliğinin yazımında, ilgili kişinin talebi üzerine meclis yönetimlerinin de görüşüne başvurularak üyenin adı talep edilen meclisin defterine yazılır.

Merkez Yürütme Kurulu Kararı İle Üye Yazımı

Madde 7

Başka bir partiye üye oldukları halde partilerinden istifa eden milletvekilleri, bakanlar, yerel ve genel seçimlerde aday olmalarında yarar görülenler ile partinin gelişimi, toplumsal barış ve dayanışma açısından çalışmalarından yarar umulan kişiler, talepleri halinde Merkez Yürütme Kurulu kararı ile üye yazılabilirler.

Bu kişiler hakkında tüzüğün 6/1.fıkra hükümleri uygulanmaz. Bu durumda üye kayıt formlarından birer nüsha ilgilinin istediği il ve ilçesine gönderilmek koşuluyla veya 6/2.fıkrası hükümlerince kayıt yaptırılır.

Merkez Yürütme Kurulu kararı ile partiye alınan kimselerin üyeliği hakkında, ilgili il ve ilçe yönetim kurulları on beş gün içerisinde; varsa itirazlarını, görüş ve düşüncelerini, belgelerini de ekleyerek Merkez Yürütme Kuruluna bildirebilirler. Merkez Yürütme Kurulunun kararı kesindir.

Parti Kimlik Belgesi

Madde 8

Üyeliği kesinleşenler için talep halinde kimlik belgesi düzenlenebilir. Kimlik belgesi Örgütlenmeden Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı tarafından tek tip olarak hazırlanır ve ilgili ilçelere verilmek üzere il başkanlıklarına gönderilir. Kimlikler ilçe başkanlıkları tarafından doldurularak ve mühürlenerek üyeye verilir. Yer değiştiren üye, yazımını aktardığı ilçe başkanlığından yeni kimlik belgesini, eski kimliğini teslim karşılığında alır.

Yer Değiştirme

Madde 9

Aynı anda partinin, birden çok örgüt birimine üye olunamaz. Böyle bir durumda, son yazılma tarihinden önceki yazımlar geçersizdir.

Yazılı olduğu ilçeden ayrılan üye, en geç bir ay içinde ayrıldığını ve taşındığı yeni adresini, yazılı olduğu ilçe başkanlığına bildirir. İlçe başkanlığı üyenin yazımını gittiği yer ilçe başkanlığına derhal aktarmakla görevlidir. İlçe örgütleri de yer değişikliklerini öğrenmeleri halinde üyeliğin, üyenin taşındığı ilçeye nakli için kendiliklerinden gerekli işlemleri yapabilirler. Nakil işlemleri üye ile irtibatlı şekilde gerçekleştirilir.

Merkez organları ve TBMM üyeleri ile birden çok ilçeyi kapsayan büyük şehir sınırları içinde oturan üyeler ve Merkez Yürütme Kurulunca görevlendirilenler haricinde, üyeler yazılı oldukları ilçe ve il dışında görev alamazlar.

Üyeler yazılı oldukları ilçe dışında il kongresine ve yazılı oldukları ilçenin bağlı olduğu il dışından büyük kongreye delege seçilemezler.

Fahri Üyelik

Madde 10

Partinin gelişmesi ve büyümesi bakımından özel katkısı olabilecek kişilerin çalışmalara katkısının sağlanması için, Merkez Yürütme Kurulu, herhangi bir partiye üye olmayan ve isteyen kişiler arasından fahri üyeler kayıt edebilir. Genel Merkezde düzenlenen üye kayıt formuna “Fahri Üye” kaşesi basılarak, üye kayıt formunun bir örneği ilgili il başkanlığına gönderilir.

Partinin tüm örgüt, organ ve kademelerinde fahri üyelerden etkin ve verimli biçimde yararlanılabilmesi için Parti Meclisi gerekli yönetmeliği çıkarır.

Üye Kayıt Defteri

Madde 11

İlçe yönetim kurulu, Genel Merkezce hazırlanıp gönderilen ve İlçe Seçim Kurlu Başkanlığına onaylatılmış Üye Kayıt Defteri tutar. Parti üyeliğine kabul edilenler, bu deftere kaydedilirler.

Kadın ve gençlik meclisleri, ilçe başkanlıklarınca onaylanmış üye kayıt defterleri tutabilirler. Kadın ve gençlik meclisleri defterlerine kaydedilen her bir üyenin isminin karşısına ayrıca ilçe üye kayıt defterindeki üye numarası da yazılır.

Partiden Ayrılma (İstifa)

Madde 12

Her üye dilediğinde herhangi bir gerekçe bildirme zorunluluğu olmadan üyelikten ayrılabilir. Partiden ayrılmak isteyen üye dilekçe, taahhütlü mektup ya da noter vasıtasıyla üyelikten ayrıldığını yazılı olduğu ilçe başkanlığına bildirir.

Başvuru üzerine ilçe başkanlığı ayrılmak isteyenin adını üye defterinden siler ve durumu on gün içerisinde il başkanlığına, il başkanlığı da aynı süre içerisinde örgütlenmeden sorumlu genel başkan yardımcılığına bildirir ve ayrılan kişinin parti kimliği geri alınır.

Üyeliğin Düşmesi

Madde 13

A) Kendiliğinden Düşme

a)Üyenin ölümü,

b)Disiplin suçları nedeniyle yetkili kurulların verdiği karar hallerinde ilçe yönetimi, üyenin üyeliğini resen düşürür, üye kayıt defterinden siler ve il yönetim kurulu üzerinden örgütlenmeden sorumlu genel başkan yardımcılığına bildirilir.

B) Üyeliğin Düşürülmesi

a)Üyenin, üye yazım sırasında yasaların ve tüzüğün aradığı nitelikleri taşımadığı,

b)Üye olabilmek için aranılan niteliklerin üyelik sonrasında yitirildiği anlaşılırsa,

İlçe yönetim kurulu durumu il yönetim kuruluna 10 gün içerisinde bildirir. İl yönetim kurulu üyeden en geç 10 gün içerisinde açıklama yapmasını ister. Bu süre içerisinde yanıt vermeyen ya da açıklaması inandırıcı gözükmeyen üyenin adının üye defterinden silinmesine il yönetim kurulunca karar verilir. Karar, ilgiliye, ilçesine ve örgütlenmeden sorumlu genel başkan yardımcılığına 10 gün içinde yazı ile bildirilir.

İlgili, kendisine yapılan bildirim gününden başlayarak 10 gün içinde Merkez Yürütme Kuruluna itirazda bulunabilir. Kurulun vereceği karar kesindir. 30 gün içinde karara bağlanmayan itirazlar kabul edilmiş sayılır.

Kararın kesinleşmesinden sonra ilçe yönetim kurulu, üyeliği düşürülen kişinin kaydını siler ve durumu il yönetim kuruluna, il yönetimi de örgütlenmeden sorumlu genel başkan yardımcılığına bildirir.

Bu şekilde üyeliği düşürülenler kadın ya da gençlik meclisi üyesi iseler, ilgili meclis temsilcilerinin görüşü alınır.

C) Resmi Mercilerin Kararı Üzerine

Yetkili resmi mercilerin Siyasi Partiler Kanununa göre vereceği karar üzerine MYK, üyenin kaydının silinmesini isteyebilir. Üyenin kaydı ilçe yönetim kurulu tarafından silinir ve durum üyeye bildirilir. Üye bu durumda Partinin organlarına itiraz edemez ancak genel yasa yolları açıktır.

Üyelerin Hak ve Görevleri

Madde 14

A-Haklar

a)Partinin programını, tüzüğünü, amaç ve ilkelerini, karar ve bildirgelerini, çalışmalarını, girişimlerini; bölge, ülke ve dünya sorunlarıyla ilgili görüşlerini öğrenmek için her fırsattan yararlanabilme,

b)Partinin tüm organlarında göreve talip olma ve görev alabilme,

c)Yerel ve genel seçimlerde yasa ve tüzük kuralları gereği aday yoklamalarına katılma ve seçildikleri takdirde partiden aday olabilme,

d)Katılmaları tüzükle öngörülen kurul ve toplantılarda görüş, eleştiri ve düşüncelerini özgürce ifade etme ve isterlerse bu düşüncelerini parti organlarına yazılı olarak sunabilme,

e)Partiden eğitim ve etkinlik düzenlenmesini talep edebilme ve eğitim ve etkinliklere katılabilme,

f)Seçmen üye olarak seçtiğini geri çağırmayı talep edebilme ve parti ilkeleri çerçevesinde oylamaya katılma,

g)Parti ilkelerinin ihlali durumunda disiplin soruşturması talep etme,

h)Disiplin soruşturmaları kapsamında savunma yapma.

B-Görevler

a)Partinin programını, tüzüğünü, amaç ve ilkelerini, karar ve bildirgelerini, çalışmalarını, girişimlerini; bölge, ülke ve dünya sorunlarıyla ilgili görüşlerini öğrenmek, geniş kitlelere anlatmak ve benimsetmek için her fırsattan yararlanırlar.

b)Tüzük ve program gereğince ya da yetkili organların kararları doğrultusunda seçildikleri ya da görevlendirildikleri parti kurullarının toplantılarına ve yürütme işlemlerine düzenli katılarak görevlerini eksiksiz yerine getirmeye çalışırlar. Olanakları ölçüsünde üstesinden gelebilecekleri her göreve çağrı beklemeksizin kendiliğinden istekli olurlar.

c)Bağlı oldukları organ ya da kademelerde parti sorunlarını en geniş özgürlük, nesnel ve yapıcı eleştiri havası içinde tartışır ve görüşlerini sunarlar. Yetkili organca sonuca ve karara bağlanmış konu hakkında, karşı görüşte olsalar da karara uygun davranırlar ve yaşama geçmesi için tüm olanakları ile çaba sarf ederler.

d)Seçimlerde partili adayların kazanmasını ve partinin başarısını sağlamak için tüm çalışmalara katılırlar.

e)Partinin önemli gelir kaynaklarından olan üye ödentisinin aynı zamanda üye-parti ilişkisinde bir siyasal bağı da ifade ettiğini bilerek hareket ederler; ödentilerini zamanında ve maksimum düzeyde ödeyebilmek ve diğer üyelerin de vermelerini sağlamak için çaba içinde olurlar.

f)Üye kimlik belgesinin, kendilerini partinin varlığıyla bütünleştiren ilk nesnel kanıt olduğunu, kimlik belgesini göstermeksizin parti çalışmalarına katılmada güçlük çekeceklerini bilir; sürekli yanlarında taşır ve süresinde yenilerler.

g)Partide ya da kamu kuruluşlarında üstlendikleri görevleri ve devir işlemlerinin gereklerini eksiksiz yerine getirmekle sorumludurlar.

h)Siyasal çalışmalara olduğu kadar sosyal çalışmalara da katılarak toplumsal örgütlenmenin gelişmesine etkin katkıda bulunurlar. Birey ve toplumun özgürleşmesi, demokratik ve yaşanabilir bir ülkenin tesisinin, toplumun en küçük hücresine varana dek demokratik örgütlenmesinden geçtiği bilincinden hareketle sivil toplum örgütlenmesinin gelişmesi, kökleşmesi ve etkinleşmesi için çalışırlar; bu örgütlere üye olurlar, üyeliği teşvik ederler, etkinliklerine katılırlar ve buralarda ortaya çıkan görüş ve önerileri parti organlarına aktarırlar.

i)Parti içinde; parti hukuku, ortak düşünce ve insanlık tarihinin ortaya çıkardığı evrensel değerler ışığında hareket etme ve bu değerlerin ortak ifadesi olan bir yaşamın tesisi, tüm üyelerin gerçekleşmesi için öncelikle çabası içinde olacakları olgulardır. Yerel ve geleneksel geri yapı ve tutumların tümden inkar ve katı retçiliğin tahripkarlığına düşmeden çağdaş, ilerici ve demokratik ölçüler, üyelerimiz tarafından esas alınarak aşılır.

j)Bir hak olan eğitim, üyelerin parti içindeki en önemli görevlerinden biridir. Bu çerçevede üyeler, eğitim programlarını eksiksiz takip etmeyi, kendi çevrelerinde sürekli bireysel eğitim çalışmalarını sürdürmeyi en önemli sorumlulukları olarak algılarlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÖRGÜT YAPISI

BİRİNCİ KISIM;  PARTİ ORGANLARI

Parti Organ ve Kurulları

Madde 15

Partinin organ ve kurulları şunlardır:

I - Yerel Örgütler

A) Köy Meclisi

B) Belde Örgütü

a)      Belde Başkanı

b)      Belde Yönetim Kurulu

c)      Belde Danışma Meclisi

d)      Belde Kadın Meclisi

e)      Belde Gençlik Meclisi

C) İlçe Örgütü

a)      İlçe Kongresi

b)      İlçe Başkanı

c)      İlçe Yönetim Kurulu

d)      Mahalle Danışma Meclisi

e)      İlçe Danışma Meclisi

f)       İlçe Kadın Meclisi

g)      İlçe Gençlik Meclisi

  D) İl Örgütü

a)      İl Kongresi

b)      İl Başkanı

c)      İl Yönetim Kurulu

d)      İl Disiplin Kurulu

e)      İl Danışma Meclisi

f)       İl Kadın Meclisi

g)      İl Gençlik Meclisi

E) Parti Temsilciliği ve Lokalleri

a)      Parti temsilciliği

b)      Parti lokalleri

II - Merkezi Örgütler

a)      Büyük Kongre

b)      Genel başkanlık

c)      Parti Meclisi (PM)

d)      Merkez Yürütme Kurulu (MYK)

e)      Başkanlık Kurulu

f)       Merkez Disiplin Kurulu (MDK)

g)      Merkez Kadın Meclisi

h)      Merkez Gençlik Meclisi

III- Parti Grupları

a)      TBMM Grubu

b)      TBMM Grubu Yönetim Kurulu

c)      TBMM Grubu Disiplin Kurulu

d)      İl Genel Meclisleri Parti Grupları

e)      Belediye Meclisleri Parti Grupları

 IV) MERKEZİ DANIŞMA BÜROLARI

a)       AB- Müzakere Sürecini İzleme Bürosu

b)       İş ve Çalışma Yaşamı Bürosu

c)      Tarımsal Politikalar ve Tarım Üreticilerinin Sorunları Bürosu

d)      Siyasi İşler Bürosu

e)      Ekonomi ve Ekonomik Politikalar Bürosu

V) PARTİ EĞİTİM OKULLARI VE AKADEMİLERİ

VI) YURT DIŞI TEMSİLCİLİKLERİ

İKİNCİ KISIM; YEREL ÖRGÜTLER

Köy Meclisi

Madde 16

Köyde partiye kayıtlı üyelerin tümünün katılımıyla oluşur. Kendi içinden seçeceği temsilciler aracılığıyla bağlı bulunduğu belde veya ilçenin danışma meclisi toplantılarına katılır.  Diğer hususlar çıkarılacak meclis yönetmeliğinde düzenlenir.  

Belde Örgütü

Madde 17

Belde yönetim kurulu il ve ilçe merkezleri dışında belediye teşkilatı bulunan yerlerde biri başkan olmak üzere 3 kişi veya biri başkan olmak üzere 5 kişiden oluşur.

Belde yönetim kurulunun ilk kuruluşu, ilçe yönetim kurulunun görüşü alınarak, il yönetim kurulu tarafından önerilecek listenin Merkez Yürütme Kurulu tarafından onaylanması ile gerçekleşir.

Belde Danışma Meclisi  

Madde 18

Beldede partiye kayıtlı tüm üyeler, fahri üyeler, partili STÖ, DKÖ yönetici ve temsilcileri, partili belediye başkan ve meclis üyeleri, il genel meclisi üyeleri ve partili olmayan yurttaşların katılımıyla oluşur. Eğer üye sayısı 400’ü aşıyorsa temsili katılımla 400’ü aşmamak kaydıyla toplanır. Başta beldenin özgün sorunları olmak üzere, genel siyasal sorunlar hakkında belde yönetimine tavsiye kararlarında bulunur. Kendi içinden seçeceği temsilciler aracılığıyla, bağlı bulunduğu ilçe meclisi toplantılarına katılır.

Belde Kadın Meclisi

Madde 19

Beldede partiye kayıtlı tüm kadın üyelerin arasından bu tüzüğün 6/9.fıkra hükümlerine aykırı olmaksızın seçilecek yeteri kadar kişi ve bağlı birim temsilcilerinden oluşur. Belde örgütünde temsilini bulur.

Belde Gençlik Meclisi:

Madde 20

Beldede partiye kayıtlı 18-28 yaş arası üyeler arasından bu tüzüğün 6/9 fıkra hükümlerine aykırı olmaksızın seçilecek yeteri kadar kişi ve bağlı birim temsilcilerinden oluşur. Belde örgütünde temsilini bulur.

İlçe Kongresi

Madde 21

İlçe kongresi, o ilçeye bağlı köy, belde ve mahallelerin kayıtlı üyelerinden seçilen en çok 400 delegeden oluşur.  İlçe kongresi delegelerinin köy, mahalle ve beldelere göre dağılımı partinin son genel seçimlerde o ilçede aldığı oy sayısı esas alınarak saptanır. Parti seçime katılmamış ise bu oranlama üye sayısına göre yapılır. Bir ilçedeki kayıtlı üye sayısı 400 veya daha az ise, ilçe kongresi üyelerinin tümünün katılımı ile yapılır.

Bir önceki kongrede seçilmiş ilçe başkanı ve ilçe yönetim kurulu üyeleri, beldelerin ve ilçelerin partili belediye başkanları ilçe kongrelerinin doğal üyeleridir. Geçici ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri de kongreye katılma hakkına sahiptirler. Ancak geçici ilçe yönetim kurulu başkanı ve üyelerinden delege sıfatı olmayanlar kongrede oy kullanamazlar.

İlçe kongrelerinde ilçe başkanı, ilçe yönetim kurulu asil ve yedek üyeleri ve o ilçeye düşen il kongresi delegeleri seçilir.  Aynı zamanda ilçe yönetim kurulu çalışma raporu, mali rapor ve kesin hesap konusunda karar verir ve aklar.

İlçe kongrelerinde belirlenen sorunlar, görüşler ve alınan kararlar, gereğinde il kongresinde de tartışılmak üzere il yönetimlerine yazılı olarak iletilir.

İl Kongresi

Madde 22

İl kongresi, ilçe kongrelerinden seçilen en çok 600 kongre delegesinden oluşur. Üye sayısı 600’ü geçmeyen illerde bütün üyeler kongre delegesidir. Üye sayısı 600’ü geçmeyen illerde, İlçe kongreleri yapılmadan da il kongreleri yapılabilir. İl kongre delegelerinin ilçelere göre dağılımı; partinin son seçimlerde o ilçede aldığı oy sayısı göz önünde tutularak saptanır. Parti seçime katılmamışsa bu oranlama üye sayısına göre yapılır.

O ilin partili milletvekilleri ile yönetim ve disiplin kurullarının başkan ve üyeleri ile il belediye başkanı il kongresinin doğal üyeleridir.

Geçici il yönetim kurulu başkan ve üyeleri de kongreye katılma hakkına sahiptirler. Ancak geçici il yönetim kurulu başkanı ve üyelerinden delege sıfatı olmayanlar kongrede oy kullanmazlar.

İl Kongresi;

a) İl başkanını, il yönetim kurulu asıl ve yedek üyelerini, il disiplin kurulu asıl ve yedek üyelerini ve Büyük Kongre delegelerini seçer.

b) İlçe ve il, yurt ve dünya sorunlarını; tüzük, program, büyük kongre, Parti Meclisi kararları çerçevesinde tartışıp değerlendirerek politika oluşturur.

c) İl Yönetim kururlunun çalışma raporu, mali rapor ve kesin hesap konusunda karar verir ve aklar.

d) Tahmini bütçeyi onaylar.

İl ve İlçe Kongreleri İçin Ortak Kurallar

Madde 23

İl ve ilçe kongreleri, iki yıldan az ve üç yıldan fazla olmamak üzere Parti Meclisinin belirlediği sürelerde toplanır.

İlçe kongrelerinin tarihi, ilçe yönetim kurulunun görüşü alınarak il yönetim kurulunca; il kongrelerinin tarihi ise, il yönetim kurulunun görüşü alınarak MYK tarafından belirlenir. Kongrenin gündemi il yönetim kurulunca hazırlanır.

Toplantının gün, yer ve saatiyle kongreye katılacakların listesi en az 15 gün önce, ilgili seçim kurul başkanlığına bildirilir. Ayrıca çoğunluk sağlanamadığı takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin bilgiler de bu duyuruya eklenir. İkinci toplantıda çoğunluk aranmaz.

Seçim kurulu başkanı tarafından onaylanan listeler ile toplantıya ilişkin diğer hususlar, toplantı tarihinden 7 gün önce il veya ilçe binasına asılmak üzere ve 3 gün süreyle ilan edilir. Süresinde yapılan itirazlar, hakim tarafından incelenerek karara bağlandıktan sonra listeler kesinleşir. Kesinleşen listeler ile toplantıya ilişkin diğer hususlar kongrede esas alınır.

Kongrenin toplanacağı gün, saat ve yer ile gündemi, kongre gününden en az 10 gün önce o yerdeki alışılmış duyuru araçları ile duyurulur. Gazete ile duyurmaya gerek olup olmadığına ilgili yönetim kurulunca karar verilir.

İl ve ilçe yönetim kurullarının, kongrelerine sunacakları raporlar, en az 15 gün öncesinden, il ve ilçe binalarında kongre delegelerinin incelemelerine sunulur.

Olağanüstü kongreler, yönetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde veya kongre delegelerinin 1/5’inin yazılı başvurusu üzerine, yönetim kurulunca olağanüstü toplantıya çağrılır. Olağanüstü kongre, çağrıldığı gündemle sınırlıdır.

Her kademe kongresi, başkan ya da yönetim kurlunun görevlendireceği bir üye tarafından açılır. Bir başkan ve yeteri kadar üyeden oluşan divan seçilir. Divan kararlarını çoğunlukla verir. Oyların eşitliği durumunda başkanın oyu sonucu belirler.

Divan başkanı toplantıyı yönetir, gündemi uygular ve kongre düzenini sağlar. Divan, demokratik işleyişi zedelemeyecek bütün tedbirleri alır, çalışmalarına ara verebilir ve kongre düzeni ile ilgili kararlar alabilir.

Kongre delegeleri,  bir konunun gündeme eklenmesini yazılı olarak isteyebilir. Öneri lehte ve aleyhte yapılacak birer konuşmadan sonra oylanır.

Kongreler, çalışmalarını hızlandırmak üzere yeteri kadar komisyon kurabilirler.

İlçe ve il kongrelerine katılacak delegelerin seçimi, kongrelerin toplanması ve çalışma düzenleri ile seçim yöntemi konusundaki ayrıntılar “ Kongre Delegeleri Seçimleri ile İl ve İlçe Kongreleri’’ yönetmeliğinde gösterilir.

İlçe Yönetim Kurulu

Madde 24

İlçe yönetim kurulu, ilçe kongresince seçilen bir başkan ile 6 veya 8 üyeden oluşur. Başkan dahil il yönetim kurulları 9 veya 11 kişiden oluşan illere bağlı ilçelerin yönetim kurulları ilçe başkanı dahil olmak üzere 7 kişiden; başkan dahil il yönetim kurulları 15 veya 25 kişiden oluşan illere bağlı ilçelerin yönetim kurulları ilçe başkanı dahil olmak üzere 9 kişiden oluşur. Ayrıca asıl üye sayısından fazla veya yarısından az olmamak üzere yedek üye seçilir. Boşalan üyelerin yerleri aldıkları oy sayısına göre yedeklerle doldurulur. 

Merkez ilçelerde örgütlenme, ilçe kuruluşları için belirlenen esaslara göre yapılır.

Ancak üye sayısı, üye tam sayısının yarısının altına düşerse il yönetim kurulu Merkez Yürütme Kurulunun onayını almak koşuluyla yenisinin seçilmesi için olağanüstü kongre yapılmasını isteyebilir ve bu amaçla yapılacak kongreye kadar, gereğinde geçici bir ilçe yönetim kurulu atayabilir. 

Mahalle Danışma Meclisi

Madde 25

Mahallede bulunan parti üyelerinin katılımıyla oluşur. Kendi içinden temsilciler aracılığıyla, İlçe danışma meclisine katılır. Mahalledeki sorunların tespiti ile çözümünde İlçe yönetimiyle koordineli çalışır.  

İlçe Danışma Meclisi

Madde 26

Mahallelerde seçilecek temsilcilerle ilçe kadın, ilçe gençlik ve ilçeye bağlı belde danışma meclislerinin temsilcileri, fahri üyeler, partili STÖ, DKÖ yönetici ve temsilcileri partili belediye başkan ve meclis üyeleri, İl Genel Meclis üyeleri, partili olmayan yurttaşların katılımıyla oluşur. İlçenin sorunları başta olmak üzere, genel siyasal sorunlar hakkında ilçe yönetim kuruluna tavsiyelerde bulunur.

İlçe Kadın Meclisi

Madde 27

İlçede partiye kayıtlı tüm kadın üyeler arasından bu tüzüğün 6/9 fıkra hükümlerine aykırı olmaksızın seçilecek yeteri sayıda kişiyle bağlı birimlerin temsilcilerinin katılımıyla oluşur.

İlçe Gençlik Meclisi

Madde 28

İlçede partiye kayıtlı 18-28 yaş arası üyeler arasından bu tüzüğün 6/9 fıkra hükümlerine aykırı olmaksızın seçilecek yeterli sayıda kişiler ve bağlı birimlerin temsilcilerinin katımıyla, oluşur.

İl Yönetim Kurulu

Madde 29

İl yönetim kurulu, bir başkan, 8-10-14 veya 24 üyeden oluşur. İş yoğunluğu esasına göre; Diyarbakır ve İstanbul illerinde, il yönetim kurulu il başkanı dahil olmak üzere 25 kişiden, Adana, Ankara, Antalya, Batman, İzmir, Mersin ve Van illerinde il yönetim kurulu il başkanı dahil olmak üzere 15 kişiden, Ağrı, Gaziantep, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde, il yönetim kurulu il başkanı dahil olmak üzere 11 kişiden, yukarıda sayılan illerin dışında kalan illerde, il yönetim kurulu il başkanı dahil olmak üzere 9 kişiden oluşur.

Asıl üye sayısından çok ve yarısından az olmamak üzere oy sıralamasına göre yedek üye seçilir.

Boşalan üyelerin yerleri oy sırasına göre yedeklerle doldurulur. Ancak boşalmalar nedeniyle üye sayısı, üye tam sayısının yarısının altına düşen il yönetim kurulları için Merkez Yürütme Kurulu yeni il yönetim kurulunun seçimini sağlamak için olağanüstü kongrenin yapılmasını sağlar.

Bu amaçla yapılacak kongreye kadar geçici bir il yönetim kurulunu atar.

Belde, İlçe ve İl Başkanları

Madde 30

Belde, ilçe ve il başkanları kongrelerce seçilir; ertesi kongreye kadar görev yaparlar. Aynı kişi aynı yerde üst üste 2 olağan kongre dönemden fazla seçilemez. Yeniden seçilebilmek için aradan en az bir olağan kongre döneminin geçmesi zorunludur.

Belde, ilçe ve il başkanlıkları görev üstlendikleri yönetim birimlerinde partiyi temsil ederler. Başkanı oldukları yönetim kurullarının tüzük ve diğer yönetmeliklere uygun çalışmalarını sağlamak amacıyla; yönetim kurulu üyelerini veya parti üyelerini görevlendirebilirler.

Yönetim adına; parti örgütü, kamu kuruluşları, özel ve tüzel kişilerle ilişki kurarlar. Yönetim birimi çevresindeki kamu çalışmalarını izler ve gerekli girişimlerde bulunur.

İl ve ilçe başkanları gerekli görmeleri halinde alt yönetimlerin toplantılarına katılabilir ve bu toplantılara başkanlık edebilirler.

İl İlçe ve Belde Yönetim Kurulları İçin Ortak Kurallar

Madde 31

Belde, ilçe ve il yönetim kurulları kongrelerinden sonraki ilk toplantılarında üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla bir sayman seçerler. İlk atamalarda da aynı usul uygulanır.

İl, ilçe ve belde yönetim kurullarında ihtiyaca göre yeteri kadar başkan yardımcısı seçilir. Başkan yardımcıları yönetim kurulu üyeleri tarafından üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla seçilir. Başkan Yardımcıları aynı yöntemle görevden alınır.

İl başkan yardımcılarının sayısı; üye sayısı 9’a kadar olan il yönetimlerinde 2’den, 15’e kadar olan il yönetimlerinde 3’ten ve 25 olan il yönetimlerinde 4’ten fazla olamaz.

İlçe başkan yardımcılarının sayısı; üye sayısı 7’ye kadar olan ilçe yönetimlerinde 1’den, 15’e kadar olan ilçe yönetimlerinde 2’den fazla olamaz.

İl ve ilçe başkan yardımcıları arasından birer kişi örgütlenmeden, diğerleri de ihtiyaca göre belirlenecek alanlardan sorumlu olmak üzere görevlendirilirler.

İl ve ilçe yönetimlerinde örgütlenmeden sorumlu başkan yardımcıları ihtiyaç halinde, kendilerine yardımcı olmak üzere, yönetim kurulu üyelerinden birini görevlendirebilirler.

Örgütlenmeden sorumlu başkan yardımcıları yazışmaların yürütülmesi, defterlerin tutulması ve toplantıların düzenlenmesini sağlar. Parti çalışmalarının izlenmesinde ve denetlenmesinde, başkanın yardımcısıdır. Bağlı birim örgütlerinin kurulması ve yenilenmesi için çalışma yürütür, birim ve kurullar arasında eş güdüm sağlar. Örgütlenme ile ilgili olarak partinin diğer organlarının sorumluluğunda olmayan bütün çalışmaları yürütür ve gereken önlemleri alır.

İl, ilçe ve belde saymanları kendi yönetim biriminin hesap işlerinden, gelir ve gider işlemlerinin süresinde ve düzenli yapılmasından ve hesapların kurallara uygun biçimde tutulmasından sorumludur. Partiye düzenli ve yeterli gelir sağlanmasına çalışır, bununla ilgili çalışmaları düzenlerler. Bağlı yönetim biriminin ya da akçeli işler üstlenen üyelerin hesaplarını illere, illerin genel merkeze göndermeleri gereken bütçe ve diğer hesapların süresinde tamamlanıp eksiksiz ulaştırılmasını ve denetimi sağlarlar. Üye ödentilerini toplar, bunun için gerekli girişimleri yaparlar. Partinin taşınır ve taşınmaz mallarının korunması için gerekli tedbirleri alırlar.

Başkan yardımcıları ile saymanlar görevleri ile ilgili çalışmalarından dolayı başkana ve ait oldukları yönetim kuruluna karşı sorumludurlar. Yönetim kurulu üye sayısının salt çoğunluğu ile görevden alınabilir.

Bir üye birden çok yönetime başkan, başkan yardımcısı ya da kurul üyesi olamaz. Kurulca alınan kararlar, karar defterine yazılır, katılan üyelerce imzalanır.

İl, ilçe ve belde yönetimlerinde başkan, sayman ve örgütlenmeden sorumlu başkan yardımcısı il, ilçe ve belde yürütmelerini oluşturur.

Yönetim Kurullarının Görevleri

Madde 32

Belde, ilçe ve il yönetim kurulları;

a)      Tüzüğe, yönetmeliklere ve yetkili organların karar ve genelgelerine uygun olarak kendi görev bölgelerindeki parti çalışmalarını verimli ve uyumlu bir biçimde yürütmek; kendi kademe kongresinin kararlarını uygulamak, bağlı birimleri denetlemek, aralarında uyum ve koordinasyonu sağlamakla,

b)      Yurttaşlarla parti arasında, üyelerle örgüt ve genel merkez arasında verimli dayanışmayı ve işbirliğini, üyelerin sürekli eğitime katılımını sağlamak ve üye sayısını çağdaş ve demokratik bir denge içerisinde çoğaltmakla, bu amaçla belde, ilçe ve il meclisleriyle etkili bir işbirliği içinde olmakla,

c)      Partinin görüşleri ile toplumsal sorunların çözümüne ilişkin politikalarını çevrelerinde anlatmak ve yaymak, partinin propagandasını yapmak, bu temelde partinin kitleler içerisinde sürekli etkin olmasını ve halkın partiye oy verme eğilimini artırmayı sağlamakla,

d)      Partiyi seçimlere sürekli hazır bulundurmak ve partinin seçimlerde kazanmasını sağlamaya çalışmakla,

e)      Yörelerine özgü ekonomik ve sosyal sorunlar ile ilgili araştırmalar yapıp tartışmak, kararlar almak ve sonuçlarını üst yönetim birimlerine iletmekle,

f)       Üst yönetimi bilgilendirerek ve koordinasyon içinde kamuoyuna dönük siyasal, toplumsal, kültürel etkinlikler düzenlemekle,

g)      Parti gelirlerinin en elverişli şekilde toplanmasına, kanuna uygun yeni gelir kaynakları bulunmasına çalışmak, gerekli harcamaları usulüne uygun şekilde yapmakla,

h)      Çevresindeki partililer ve bütün yurttaşlar arasında dostluk ve kardeşlik bağlarını yaymaya; geri toplumsal özelliklerden kaynaklı olarak ortaya çıkan sorunları çözmeye çalışmakla,

i)        Bu görevleri yerine getirebilmek amacıyla partili üyelerden araştırma kurulları, çalışma komisyonları kurmak ve komisyonlar arsındaki eş güdümü sağlamakla,

j)        Köy ve mahallelerde komisyon kurulmuş değilse, iletişimi sağlamak üzere öncelikle o köy veya mahalleden seçilmiş delegelerden birisine, yoksa bir partili üyeyi köy ve mahalle temsilcisi olarak görevlendirmekle görevlidirler.

Yönetim Kurulu Toplantıları

Madde 33

Yönetim kurulları üye tam sayılarının yarıdan fazlası ile ve en geç 10 günde bir toplanır. Gerek görülmesi halinde daha sık toplanabilecekleri gibi, başkan ya da üyelerin 1/3 ünün istemi üzerine olağanüstü olmak üzere de toplanabilirler. Toplantının günü ve saati önceden belirlenerek üyelere duyurulur ve sayısı ile birlikte karar defterine işlenir. Toplantıdan sonra bütün üyelere imza ettirilir. Karar toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla alınır.

Haklı bir özrü olmaksızın üst üste üç veya zamanı ayrıca kararlaştırılarak imza karşılığı bildirilen ya da bir yıl içerisinde ayrı tarihlerde de olsa beş toplantıya katılmayan üye görevinden çekilmiş sayılır. Görevinden çekilmiş üyenin bir üst yönetim kuruluna itiraz hakkı vardır. Üst yönetim kurulunun kararı kesindir.

Hiyerarşik Yapı ve Sorumluluk

Madde 34

Belde örgütü bağlı olduğu ilçe yönetimine; ilçe örgütü, il yönetim kuruluna, il yönetim kurulu Merkez Yürütme Kuruluna; Merkez Yürütme Kurulu, Parti Meclisine, Parti Meclisi de Büyük Kongreye bu sıralama içerisinde bağlı ve sorumludur.

Kadın ve gençlik meclisleri de kendi içinde aynı hiyerarşi ile merkezi yapılanmaya sahiptir. Özgün ve özerk bir yapılanmaya sahip olan meclisler, kendi alanlarında karar ve inisiyatif sahibidirler. Yerel örgütler ile işleyiş ve ilişkilenme koordine şeklinde yürütülür, yaşanan sorunlar karşılıklı diyalogla çözülür. Sorunların son çözüm merci Merkez Yürütme Kuruludur. 

Görevden Alma

Madde 35

Partide seçimle gelinen görevden seçimle ayrılma esastır. Ancak aşağıda yazılı hükümler saklıdır.

A) Yönetim kurullarının başkan ve üyelerinin kusurlu davranışları:

a)      Yasalar ile parti tüzüğü, programı ve ilklerine uymayan; üst yönetim birimlerinin verdiği görevleri yapmayan ya da savsaklayan; bu birimler ile disiplin kurullarının ya da Parti zararına yol açacak biçimde yargı mercilerinin ya da idari mercilerin süreli yazılarını zamanında yanıtlamayan,

b)      Parti çıkarlarını açık ve ağır bir şekilde zedeleyecek veya sarsacak davranışlarda bulunan,

c)      Yasalar ve tüzük gereğince tutulması gereken defter ve kayıtları usulüne uygun tutmayan veya muhafaza etmeyen belde, ilçe ve il başkanlarıyla yönetim kurulu üyelerinin bir kısmı ya da tamamı yapılan uyarılara rağmen, uyarının gereğini yerine getirmemişse; belde başkanı, belde yönetim kurulu veya üyelerinin bir kısmı ilçe yönetim kurulunca; ilçe başkanı, ilçe yönetim kurulu veya üyelerinin bir kısmı il yönetim kurulunca ve il başkanı, il yönetim kurulu veya üyelerinin bir kısmı Merkez Yürütme Kurulunca üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla ve gizli oyla görevden alınabilir.

Belde başkanı, belde yönetim kurulu veya üyelerinin bir kısmı il yönetim kuruluna; ilçe başkanı, ilçe yönetim kurulu veya üyelerinin bir kısmı Merkez Yürütme Kuruluna; İl başkanı, il yönetim kurulu veya üyelerinin bir kısmı Parti Meclisine 5 gün içinde itiraz edebilirler. İl yönetim kurlunun 10 gün, Merkez Yürütme kurulu ile Parti Meclisinin 45 gün içinde vereceği kararlar kesindir.

B) Disiplin Suçlarıyla İlgili Olarak Yapılan Soruşturmalarda

a)      Bir disiplin suçu işlediği ilgili yönetim kurulu kararı ile öne sürülen parti görevlisi veya herhangi düzeydeki bir yönetim kurulu üyesi, üst kurulun üçte iki çoğunluk ve gizli kararıyla geçici olarak üyelik haklarını kullanmaktan yasaklanabilir, görevden alınabilir ve kendisini kovuşturmaya yetkili disiplin kuruluna sevk edilirler.

b)      İşlenen suç belde, ilçe veya il yönetim kurulunun topluca işlediği bir suç niteliğinde ise bu durumda bir üst organ tüm kurulu görevden almaya ve kovuşturmaya yetkili disiplin kuruluna sevk etmeye üçte iki oy çokluğu ve gizli oyla karar verebilir.

Disiplin soruşturmasıyla ilgili olarak görevden alınan kişi ve kurullar bu kararlara karşı (A) fıkrasındaki esaslara uygun olarak üst kurullara itiraz edebilirler.

(A) ve (B) fıkralarının uygulanması nedeniyle yönetim kurullarında yaşanan boşalmalar, Tüzüğün ilgili madde hükümlere göre doldurulur ve gerekli önlemler alınır.

Geçici görevden almada kişi aklanır ya da yaptığı itiraz kabul edilirse göreve iade edilir. Görevden alınan yönetim kurlunun itirazı kabul edilir ve mevcut göreve devam kabil ise, ilgili yönetim kurulu göreve iade edilir. İtirazı incelemeye yetkili organ kararında iadeye yer olup olmadığı konusunda da bir karar verir.

Görevlerin Boşalması ve Geçici Yönetim Kurulları

Madde 36

İlçe ya da il için kongreye kadar görev yapmak üzere üst yönetim birimleri tarafından geçici yönetim kurulları atanır. Görevden alınma durumunda kararın il yönetim kuruluna bildirilmesinden başlayarak 45 gün içinde il kongresi, 30 gün içinde ilçe kongresi toplanır ve yeni yönetim kurulunu seçer.

Bu süreler içinde yeni kongre delegeleri seçilmemişse kongre seçimi eski kongre delegeleri ve üyelerle yapılır.

Yönetim kurullarının görevden çekilmesi durumunda da aynı kurallar ve süreler geçerlidir.

Yönetim kurulu seçimi için toplanacak kongrede, yalnızca bu görev yerine getirilir. İşten el çektirme durumunda, el çektirme raporu okunur ve üst yönetim kurulu temsilcisi gerek görürse açıklama yapabilir. Konu üzerinde görüşme açılmaz, doğrudan seçime gidilir.

İl Disiplin Kurulu

Madde 37

İl Disiplin Kurulu, il kongrelerince seçilen 5 asil ve 3 yedek üyeden oluşur. Çalışma yöntemleri tüzüğün “Disiplin ve Denetim” bölümündeki hükümlerle düzenlenir.

İl Danışma Meclisi

Madde 38

İl başkan ve il yönetimi, ilçe danışma meclisi temsilcileri il, ilçe kadın meclisi, il, ilçe gençlik meclisi, il disiplin kurulu üyeleri, ilin milletvekilleri, STÖ ve DKÖ’lerin partili başkan veya temsilcileri, fahri üyeler, parti danışmanları ve partili olmayan yurttaşların katılımıyla oluşur. İlin sorunları başta olmak üzere genel siyasi sorunlar hakkında görüşme yapmak üzere il yönetiminin uygun gördüğü tarihlerde yılda iki kez toplanır.

İl Kadın Meclisi

Madde 39

Bu tüzüğün 6/9 fıkra hükümlerine aykırı olmaksızın ilçe kadın meclisi temsilcileri ve bağlı birim temsilcilerinin katılımıyla oluşur.

Madde 40

İl Gençlik Meclisi; bu tüzüğün 6/9 fıkra hükümlerine aykırı olmaksızın İlçe Gençlik Meclisi temsilcileri ile bağlı birimlerin temsilcilerinin katılımıyla oluşur.

Kongrelerin Seçimlerine İtiraz

Madde 41

Seçimlerin devamı sırasında yapılan işlemler ile seçim sonuç tutanaklarının düzenlenmesinden itibaren 2 gün içinde seçim sonuçlarına, yetkili ve görevli seçim kuruluna itiraz edilebilir.

İlçe seçim kurulu kararı kesindir.

İlçe kongreleri için yapılan kongre delegeleri seçimleri ile ilçe ve il kongrelerinde seçimler dışındaki konularda alınmış olan kararlara ilişkin itirazlar, aşağıdaki kurallar içinde yapılır ve karara bağlanır.

 a) İlçe kongresinin gerek köy ve mahallelerde gerekse beldelerde yapılan seçimlerine ilişkin itirazlarda, seçimi yapılan köy, mahalle ya da beldede oturan üyeler 2 gün içinde ilçe yönetim kuruluna itiraz edilebilirler. İlçe yönetim kurulunun 3 gün içinde vereceği karara karşı 2 gün içinde il yönetim kuruluna itiraz edilebilir.

İl yönetim kurulunun bu konuda 3 gün içinde vereceği karar kesindir.

b) İl Kongresinde alınan kararlara karşı kongre üyeleri Merkez Yürütme Kuruluna itiraz başvurusunda bulunabilirler.

Merkez Yürütme Kurulunun konu hakkında 10 gün içinde vereceği kararı kesindir.

Sonuçlar itiraz eden kişilere ve ilgili yönetim kurulu başkanlıklarına yazılı olarak bildirilir.

İlgili yönetim birimi belirlenen süre içerisinde itirazları karara bağlamazsa, ilgililerin 3 gün içerisinde bir üst yönetim birimine itiraz için başvuru hakkı doğar.

İtirazlar yazılı olarak ve gerekçeleri açıkça belirtilerek yapılır.

İtirazlar çalışmaları ve diğer işlemleri durdurmaz.

Parti Temsilciliği ve Lokalleri

Madde 42

a) Parti temsilciliği:

Genel merkez ya da ilgili yönetim kurulu; henüz örgüt kurulmamış il ve ilçe merkezleri ile beldelerde başvuran yurttaşlara ilk elden parti hakkında bilgi vermek, tüzük, program ve parti yayınları ile rozet, flama vb. parti sembollerini satmak, dağıtmak, üyelik için başvuran yurttaşların giriş belgelerini kabul etmek ve böylece o yerde parti örgütünün kurulmasına olanak sağlamak amacı ile, bütünüyle ilgili yönetim kurlunun sorumluluğunda olmak üzere bir parti üyesi eliyle “parti temsilciliği” açabilir. O il, ilçe veya belde de parti örgütü kurulduğu anda temsilciliğin görevi sona erer. Ancak o il, ilçe ya da belde örgütleri gerekli gördüğü mahalle vb. birimlerde parti temsilcilikleri açabilir.

b) Parti Lokali:

Partinin genel merkez, il ve ilçe örgütleri ihtiyaç duymaları halinde bulundukları bölgelerde Dernekler Yasasının 90. maddesi çerçevesinde lokal açabilirler.

Diğer Grup ve Yan Kuruluşlar

Madde 43

Parti bünyesinde faaliyet göstermek üzere, tarım, çevre, işçi, esnaf,  gibi alanlarda faaliyet göstermek üzere çalışma grupları kurulur.

Grupların kuruluşu, işleyişi, çalışma esasları, ana yönetim birimleri ile ilişkileri ve denetimleri yönetmeliklerinde düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ KISIM; MERKEZİ ÖRGÜT

Büyük Kongre

Büyük Kongre ve Delegeleri

Madde 44

Büyük Kongre partinin en yüksek karar organıdır. Seçilmiş ve doğal üyelerden oluşur.

a) Seçilmiş Delegeler

Seçilmiş delegeler Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının iki katından fazla olmamak üzere il kongrelerince seçilen delegelerdir. Her ilden Büyük Kongreye düşecek delege sayısı aşağıdaki usul ve esaslara göre tespit edilir:

Önce, partinin örgütlü olduğu her ile bir delege tahsis edilir. Bu şekilde illere tahsis edilen delegelerin toplamı TBMM üye tamsayısının iki katı olan 1.100 sayısından çıkarılır. Partinin son genel seçimlerinde aldığı oy miktarı çıkan sayıya bölünür ve bir sayı elde edilir. Sonra her ilde alınan oy miktarı bu katsayıya bölünür. Çıkan sayıya daha önce verilen 1 delege eklenerek o ile düşen büyük kongre delegesi sayısı tespit edilir ve tespit edilen toplam delege il kongresinde seçilir.

Parti seçime girmemişse öncelikle partinin örgütlü olduğu her ile o ilin milletvekili sayısı kadar delege tahsis edilir. Tüm illere tahsis edilen toplam delege sayısı, TBMM üye sayısının iki katı olan 1100 den çıkarılır. Geriye kalan delegelikler üye sayısına göre illere dağıtılır.

Her il kongresinde kaç büyük kongre delegesi seçileceği, yapılacak Merkez Yürütme Kurulu toplantısında belirlenir ve genelge ile il başkanlıklarına gönderilir.

Bulundukları görev gereği kongrenin doğal üyesi niteliği taşıyanlar, illerden delege olarak seçilemezler.

b) Doğal Delegeler

Genel Başkan, Parti Meclisi Asil Üyeleri, Merkez Disiplin Kurulu Asil Üyeleri, Partili bakan ve milletvekilleri, Merkez Kadın Meclisi Yönetimi, Merkez Gençlik Meclisi Yönetimi, parti üyeliği süren kurucular ile partili il belediye başkanları ve il genel meclis başkanlarıdır.

Parti kurucularının sayısı seçilmiş büyük kongre delegelerinin % 15’inden çok ise, parti kurucuları toplanarak aralarından bu oranda üyeyi temsilci seçerler.

Eskiden Genel Başkanlık, TBMM Başkanlığı, Başbakanlık yapmış büyük kongre üyesi olmayan partililerle, İl Meclisleri tarafından seçilmiş İl Meclis temsilcileri büyük kongrenin onur üyesidirler. Onur üyeleri büyük kongrede konuşabilirler ancak oy kullanamazlar.

Büyük Kongrenin Toplanması

Madde 45

a) Olağan Toplanma

Büyük kongre olağan olarak iki yılda bir toplanır. Ancak, PM ya da Büyük Kongre kararı ile bu süre bir yılı geçmemek üzere uzatılabilir.

Büyük Kongre toplantısından en az 15 gün önce kongreye katılacak delegelerin listesi ile, toplantının gündemi, yeri, günü, saati ve çoğunluk sağlanamadığı takdirde ikinci toplantının ne zaman yapılacağına dair hususlar Yüksek Seçim Kurulunca önceden belirlenecek Seçim Kurulu Başkanlığına iki nüsha olarak verilir.

Büyük Kongre toplantılarının yeri, zamanı ve gündemi tüm örgüte dağıtılmak üzere en az 15 gün önce bütün il başkanlıklarına bildirilir. Toplantının gazete ile ilan edilmesine gerek olup olmadığına Merkez Yürütme Kurulu karar verir.

Büyük Kongrenin toplantı yeter sayısı üye tam sayısının salt çoğunluğudur. İlk çağrı üzerine yapılan toplantıda yeter sayı sağlanamıyorsa, yapılacak ikinci toplantıda yeter sayı aranmaz.

Büyük Kongre karar yeter sayısı, yasa ya da tüzükte ayrı bir yeter sayıya bağlanan haller dışında hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğudur.

Büyük kongre üyeleri belli bir konunun gündeme eklenmesini yazılı olarak isteyebilir. Gündeme ilave yapılmasını talep eden önergede en az 15 kongre delegesinin imzasının bulunması gerekir. Öneride imzası bulunanlardan bir üye ile Parti Meclisi adına bir üye konuştuktan sonra, oylama yapılır. Gündeme alınması oylama sonucu kesinleşirse, konu ilgili komisyonda rapora bağlandıktan sonra büyük kongrede görüşülür. Kanunlar, parti tüzük ve programı çerçevesinde toplumu ve devleti ilgilendiren konularla kamu faaliyetleri konularında karar alınmasına dair teklifleri karara bağlamak için, bu tekliflerin büyük kongrede hazır bulunanların 1/3’ü tarafından yapılmış olması şarttır. Bu teklifler, büyük kongrece seçilecek bir komisyonda görüşüldükten sonra, komisyon raporuyla birlikte incelenir ve karara bağlanır.

b) Olağanüstü Toplanma

Genel başkanın ya da Parti Meclisinin gerek görmesi ya da büyük kongre üyelerinin 1/5’inin yazılı istemi üzerine büyük kongre olağanüstü de toplanabilir. Bu durumda kongreye yeni delegeler herhangi bir nedenle seçilememiş ise mevcut temsilcilerle toplanır. Olağanüstü toplantıda yalnız gündemdeki konular görüşülebilir.

Olağanüstü toplantının gündemi, yeri, gün ve saati en az 15 gün önceden genel başkan;  boşalması halinde Parti Meclisinin genel başkan yardımcıları arasından seçeceği başkan vekilince duyurulur. İvedi durumlarda bu süre kısaltılabilir.

Olağan toplantılar hakkındaki tüzüksel düzenleme niteliğine aykırı olmadıkça olağanüstü toplantılar için de uygulanır.

Büyük Kongrenin Açılması ve Divan Seçimi

Madde 46

Büyük Kongre; bir genel başkan yardımcısı, herhangi bir nedenle genel başkan yardımcısı kalmamışsa Parti Meclisince kendi içinden seçilmiş bir üye tarafından yapılan yoklamadan sonra açılır ve kongre başkanlık divanının seçimine geçilir.

Büyük kongrede başkanlık divanı parti üyeleri arasından seçilen bir başkan ve kararlaştırılan sayıda başkan yardımcısı ile yeteri kadar yazmandan oluşur. Başkanlık divanı açık oyla seçilir ancak oyların sayımında zorluk ya da duraksama olursa, büyük kongre gizli oyla ya da ad okunarak yapılmasını kararlaştırabilir.

Kongre divan başkanlığı, gündemi uygulamak, toplantıyı yönetmek, toplantıda düzeni sağlamak, düzeni bozanlara karşı toplantıdan çıkarma dahil gerekli yaptırımları uygulamak, toplantı tutanağını tanzim ve imza etmekle yükümlüdür. Kararlarını salt çoğunlukla verir ve oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın dediği olur.

Divan oluşumundan sonra genel başkan, yokluğunda başkan yardımcısı; Merkez Yürütme Kurulunun boşalması durumunda Parti Meclisinin kendi içinde seçeceği bir üye tarafından açılış konuşması yapılır.

Komisyonlar

Madde 47

Büyük kongre, gündemin niteliği ve görüşülecek konular da dikkate alınarak gerekli komisyonlar kurulur. Her komisyonun kaç kişiden oluşacağı ile komisyon üyelerinde meslek ve ihtisas durumu Merkez Yürütme Kurulunca önceden belirlenir. Büyük kongre delegelerinin 1/20’si de gündemle ilgili bir komisyon kurulmasını yazılı bir önerge ile isteyebilir. Bu önerge oylamaya sunulur.

Komisyona girmek isteyen adaylar arasında yapılacak açık oylamada en çok oy alan adaylar ilgili komisyona seçilir.

Komisyon kendi arasında bir başkan, bir başkan yardımcısı, bir sözcü ve iki katip seçer. Komisyonlar üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve mevcudun salt çoğunluğu ile karar alır.

Komisyonlar inceledikleri konularla ilgili olarak düzenledikleri raporu kongre divan başkanlığına sunar. Büyük kongrede yapılan oylamadan sonra kabul edildiği takdirde kesinleşir.

Büyük Kongre Görüşmeleri

Madde 48

Büyük kongre, genel başkan, Parti Meclisi, Merkez Disiplin Kurulu seçimlerini yargı gözetiminde gizli oy, açık ve aralıksız sayım ve ayırım ilkelerine göre Siyasi Partiler Yasasında öngörülen biçimde yapar.

Büyük Kongre divan başkanı, varsa, öncelikle gündem değişiklikleri önerilerini tüzük esaslarına göre karara bağlar ve çalışmaları gündem uyarınca yürütür.

Büyük kongreye sunulacak raporlar, karar tasarıları ve öneriler; parti organları, üyeler, ve ilgili kurullar ile ilişki ve iletişim içerisinde hazırlanır ve olgunlaşır; kongreden önce Parti Meclisince, büyük kongre üyelerine duyurulmak üzere il ve ilçe örgüt birimlerine ulaştırılır ve kamuoyuna açıklanır.

Belde, ilçe ve il yönetim kurulları büyük kongreden önce toplanarak raporları, tasarı ve önerileri görüşür ve değerlendirirler. Ancak bağlayıcı karar alamazlar.

Tasarı ve öneriler ancak kongrede ve açık oyla oluşturulan ilgili komisyonların raporu ile birlikte büyük kongrede görüşülür ve karara bağlanır. Söz isteyenlere sıra ile söz verilir. Konu ile ilgili söz süreleri gerekiyorsa görüşmeye başlamadan önce saptanır. Söz isteyenlerin sayısı fazla ise, çalışma raporu üzerinde 5, öteki konularda 3 delege konuşmadan yeterlik önergesi oylanmaz.

Büyük kongrede seçilecek organlara adaylık başvurusu için divan başkanlığınca belli bir süre tespit edilerek kongreye duyurulur. Bu süre sonunda adaylar ilan edilir.

Adaylığını koyanların seçilmeye engel durumlarının olduğu yolundaki itirazlar başkanlık divanınca seçimlerden önce gerekli inceleme yapılarak karara bağlanır.

Eğer seçilecek her organa ilişkin asıl ve yedekleri de belirtilerek, organlara seçilmesi gereken üye sayısı kadar adaydan oluşan tek bir liste verilmiş ve başka aday olmadığı anlaşılırsa, bu tek liste ile seçime girilir.

Aday oldukları belirlenenlerin sayısı seçimi yapılacak organların üye tam sayısını geçiyorsa aday olanların ismi soyadı alfabetik sırasına konup, aday oldukları organa göre belirtilerek oy pusulası haline getirilir.

Genel başkanlığa aday olanlar oy pusulalarını yeteri kadar çoğaltarak divan başkanlığına sunarlar.

Kongre Delegeleri, divan başkanlığınca yukarıda belirtilen yöntemle oluşturulup çoğaltılan ve seçim kurulunca mühürlenen oy pusulalarında, seçimi yapılacak organa göre aday olanların isimlerinin karşısındaki kutucuğu işaretlemek suretiyle ve Genel Başkan adaylarından tercih ettiğinin oy pusulasını kullanarak oyunu kullanırlar. Oy pusulasında isimleri önünde işaret bulunanlar bir oy almış sayılır. Çoğaltılmış oy pusulalarında işaretlenen aday sayısı, Parti Meclisi için üye tam sayısından çok ve yarısından az, Merkez Disiplin Kurulu için 11’den çok ve 7’den az olamaz. Bu sayılardan az veya çok aday ismi işaretlenen oy pusulaları geçersiz sayılır. Seçilecek her kurul ve Genel başkan için kullanılacak oy pusulaları seçim kurulunca belirlenmiş sandık kurulundan imza karşılığında alınacak mühürlü zarflar içinde kullanılır.

Seçimlerde, birden fazla organa aday olunamaz. Aynı organın asıl ve yedek üyeliklerine, ayrı ayrı aday olunamaz.

Seçimler Siyasi Partiler Yasasının 21. maddesi esaslarına göre yapılır.

Büyük kongre kararları bütün organları ve üyeleri bağlar. Bu kararlar kamuoyuna ve üyelere duyurulur.

Büyük Kongrenin Görev ve Yetkileri

Madde 49

Büyük kongrenin görev ve yetkileri şunlardır:

a)      Parti Genel Başkanı, Parti Meclisi ve Merkez Disiplin Kurulu asil ve yedek üyelerini gizli oyla seçmek,

b)      Tüzük ve programda değişiklik yapmak,

c)      Parti Meclisinin çalışma raporunu görüşerek karara bağlamak,

d)      Partinin gelir-gider kesin hesabını kabul ve Parti Meclisini aklamak ya da kesin hesabı reddetmek,

e)      Toplumu ve devleti ilgilendiren konularda partiye yön verecek dileklerde bulunmak veya bağlayıcı kararlar almak,

f)       Kongre komisyonlarından gelecek raporları görüşerek karara bağlamak,

g)      Yasaların ya da tüzüğün gösterdiği konuları karara bağlamak,

h)      Partinin kapanmasına, bir başka parti ile birleşmesine, tüzel kişiliğine son verilmesine ve böylece parti mallarının tasfiyesi ve intikal biçimine ilişkin kararlar almak.

Genel Başkanlık

Madde 50

Parti programı, tüzük hükümleri, PM kararları ve ilgili mevzuat doğrultusunda partiyi temsil ve yönetmek üzere, Parti Genel Başkanı seçilir.

Parti Genel Başkanı kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak kaydı ile parti adına dava açma ve davada husumet yetkisi, Genel Başkana veya ona izafeten yetkileri kullanmak üzere parti tüzüğünde göstereceği mercilere aittir.

Parti genel başkanı, merkez karar ve yönetim kurulunun tabii başkanıdır.

Genel Başkanın çalışma tarzı, görev, yetkileri ve sorumlulukları tüzük hükümlerinde belirtilen çerçevedir.       

Genel Başkanlık seçimi

Madde 51

Parti genel başkanı kongrece gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir. İlk iki oylamada sonuç alınamazsa, üçüncü oylamada en çok oyu alan seçilmiş sayılır

Genel başkan en fazla üç yıl için seçilir..

Madde 52

Genel başkan Genel Kongrece delege tamsayısının salt çoğunluğu tarafından ve gizli oy ile Siyasi Partiler Yasasındaki esaslara göre seçilir.

Genel Başkan üst üste en fazla iki olağan kongre dönemi için seçilebilir. Bu süre her halde 6 yılı aşamaz. Bir kişinin tekrar genel başkanlığa aday olabilmesi aradan bir olağan kongre döneminin geçmesine bağlıdır.

Genel Başkanın Görev ve Yetkileri

Madde 53

a)      Genel Başkan partiyi temsil eder ve disiplin kurulları dışında tüm parti organlarının doğal başkanıdır. Bu kurulların toplantılarına bu sıfatla katılabilir. Parti Meclisi, Merkez Yürütme Kurulu ve diğer yönetim kurullarında oy kullanabilir.

b)      Tüzük, program hükümleri, büyük kongre ve PM kararları ışığında parti çalışmalarını yürütür. Yetkili kurullarca verilen kararların uygulanmasını sağlar. Parti örgütüne ve ilgililere gerekli gördüğü bildirimleri yapar.

c)      Genel Başkan parti yönetim birimlerini, kurul ve organlarını birlikte toplantıya çağırır ve başkanlık eder.

d)      Genel Başkan aynı zamanda milletvekili ise, TBMM Parti Grubunun da doğal başkanıdır.

e)      Örgüt birimleriyle TBMM Grubunun uyumlu olarak çalışmasını, partinin tüm organları ve üyeleri arasında verimli bir işbirliği ve dayanışma sağlanmasını ve parti çalışmalarında eş güdümü gözetir.

f)       İç ve dış politika konularında partiyi bağlayıcı açıklamalar yapar.

g)      Tüzük, PM ve MYK’nın verdiği diğer yetkileri kullanır.

h)      Parti merkezi toplantıları ve büyük kongreye, hazırladığı değerlendirme raporunu sunar.

Genel Başkan Yardımcıları

Madde 54

Genel Başkan, Merkez Yürütme Kurulu üyeleri arasından; siyasi partiler ve sivil toplum örgütleri, örgütlenme, eğitim, hukuk-insan hakları, dış ilişkiler, bilim araştırma ve proje geliştirme, yerel yönetimler,  seçim ve propaganda, basın yayın işleri ve ihtiyaç duyulan diğer çalışma alanlarından sorumlu olmak üzere yeteri kadar genel başkan yardımcısı seçer.

Genel başkan yardımcıları Parti Meclisi tarafından salt çoğunluğun gizli oyu ile görevden alınabilir.

Her Büyük Kongreden sonra yapacağı ilk toplantısında Parti Meclisi, genel başkan yardımcılarının sayısı, görevleri ile yetkilerinin sınırını alacağı kararla belirler.

Genel Başkan Danışmanları

Madde 55

Genel Başkan, Merkez Yürütme Kurulunun onayıyla bilim, siyaset, ekonomi, dış ilişkiler, hukuk gibi alanlarda katkılarından istifade etmek üzere yeteri sayıda danışman görevlendirebilir.

Genel Başkanlığın Boşalması

Madde 56

Genel Başkanlığın herhangi bir sebeple boşalması halinde büyük kongre toplanıncaya kadar Parti Meclisi toplanarak partiyi temsil yetkisini bir genel başkan yardımcısına, genel başkan yardımcısının bulunmaması halinde bir üyesine tevdi eder.

Bu durumda 45 gün içerisinde Genel Kongreye gidilir.

Parti Meclisi (PM)

Oluşumu

Madde 57

Parti meclisi büyük kongrece seçilen 80 asil üyeden oluşur. Asil üye sayısından çok ve yarısından az olmamak üzere yeteri kadar yedek üye de seçilir.

Parti Meclisi büyük kongreden sonra en yetkili parti organıdır. Parti işlerinin ülke düzeyinde karar organıdır. Partinin genel politikasını belirler.

Parti Meclisinin başkanı Genel Başkandır. Genel Başkanın bulunmadığı hallerde toplantıyı görevlendirilmiş bir genel başkan yardımcısı yönetir.

Toplanması

Madde 58

Parti Meclisi 45 günde bir toplanır.

Gündemi, Genel Başkanın görüşünü alarak, Genel Başkanın görevlendireceği bir genel başkan yardımcısı hazırlar ve toplantı gününden önce üyelere duyurulur. İncelenecek yazı, tasarı ya da belge varsa, bunlar önceden üyelere ulaştırılır. Beşte bir üyenin görüşülmesini istediği konuları da gündeme alır.

Genel Başkan gerek gördükçe Parti Meclisini toplantıya çağırabilir. Üye tamsayısının beşte birinin yazılı talebi halinde görevlendirilen genel başkan yardımcısı, gündemi açıklayarak Parti Meclisini toplantıya çağırır.

Parti Meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır; kanun ve tüzükten kaynaklanan istisnalar dışında mevcudun salt çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği halinde, başkanın bulunduğu tarafın dediği olur.

Parti Meclisi, bilgi almak ya da bir konuyu görüşmek üzere, toplantılarına partili bakanları, milletvekillerini, belediye ya da il başkanları ile kendi alanında uzman kişileri çağırabilir. Görüşmelere çağrılanlar kurulun üyesi değillerse oy kullanamazlar.

Geçerli bir özrü olmaksızın olağan toplantılara bir yılda üç kez katılmayanların üyeliği, üye tam sayısının salt çoğunluğunca ve gizli oyla alınacak kararla düşer.

Görev ve Yetkileri

Madde 59

Parti Meclisi, büyük kongreden sonra partinin en yüksek karar organı olmak yetkisi ile;

a)      Yasa ve tüzük ile büyük kongreye verilmiş yetkiler dışındaki tüm kararları alabilir.

b)      Parti programı ve büyük kongre kararları çerçevesinde partinin politikalarını ve stratejisini saptar. Seçim bildirgesini hazırlar. Parti politikalarının halka anlatılıp benimsetilmesi için gerekli çalışmaları yapar.

c)      Partinin hükümet kurmasını, koalisyon ortağı olmasını, hükümetten çekilmesini TBMM grubu başkan vekilleri ile grup yönetim kurulu üyelerinin de görüşünü alarak karara bağlar

d)      Partinin kurduğu ya da katıldığı hükümetlerin programı üzerindeki görüşlerini belirtir.

e)      Partinin hükümetle, başka parti ve kuruluşlarla ilişkilerini düzenleme kararları alır.

f)       Büyük Kongreye sunulacak çalışma raporları, öneri ve karar tasarılar hazırlar.

g)      Partinin tüzüğünde veya programında yapılacak değişiklik tasarılarını büyük kongreye sunmak üzere hazırlar.

h)      Tüzüğün ön gördüğü yönetmelikleri çıkarır. MYK’nın hazırladığı taslakları da görüşür.

i)        Seçimlere katılıp katılmamayı, seçimlerde, tüzükte yazılı hükümlere göre uygulanacak aday saptama yöntemini, tüm örgütün görüşünü de alarak, belirleyip karara bağlar. Parti Meclisi bu konudaki yetkilerini başka bir organa devredemez.

j)        Partinin tüzel kişiliğine son verme veya başka bir parti ile birleşme halinde görüş belirler.

k)      Merkez Yürütme Kurulu Üyelerini seçer.

l)        Yasa ve tüzükte öngörülen diğer görevleri yapar, yetkilerini kullanır ve görev ve yetkilerinin bir kısmını başka organlara devredebilir.

Merkez Yürütme Kurulu (MYK)

Oluşumu

Madde 60

Merkez Yürütme Kurulu, Parti Meclisi Üyeleri arasından gizli oyla seçilen 20 üye ve Genel Başkandan oluşur.

Merkez Yürütme Kurulunun başkanı Genel Başkandır.

Merkez Yürütme Kurulu, parti amaçlarının gerçekleştirilmesi ve parti işlerinin yürütülmesinde en yüksek yürütme organıdır.

En geç 15 günde bir olağan olarak toplanır.

Merkez Yürütme Kurulunda boşalma olması halinde, boşalan üyeliklere Parti Meclisi içerisinden bu maddenin 1.fıkra hükümleri çerçevesinde yenileri seçilir.

Toplanması

Madde 61

Merkez Yürütme Kuruluna Genel Başkan başkanlık eder. Bulunmadığı durumlarda toplantıyı görevlendireceği bir başkan yardımcısı idare eder.

Genel Başkan ya da görevlendireceği bir Genel başkan yardımcısı gündemi hazırlar ve üyelere duyurur.

Genel Başkan gerek gördükçe MYK’yı toplantıya çağırır. Her toplantıda bir sonraki toplantı günü saptanır. Haklı bir özrü olmaksızın bir yılda 4 toplantıya katılmayanların üyeliği Merkez Yürütme Kurulunun üye tam sayısının salt çoğunluğunun gizli oyu ile düşürülebilir.

Kurul üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır; kanun ve tüzükten kaynaklanan istisnalar dışında mevcudun salt çoğunluğu ile karar verir.

Merkez Yürütme Kurulu, bilgi almak için ya da bir konuda görüşmek üzere, toplantılarına TBMM grup başkan vekillerini, partili bakan ve milletvekillerini, belediye ve il başkanları ile gerek gördüğü diğer kişileri çağırabilir. Görüşmeye katılanlar kurul üyesi değilse oy kullanamaz.

Görev ve Yetkileri

Madde 62

Merkez Yürütme Kurulu, en üst yürütme organı olma yetkileriyle;

a)      Genel Kongre ve Parti Meclisinin kararlarını uygular. Parti programını yayar, partinin ilkelerini benimsetmek, seçimleri kazanmak için gerekli tüm girişimleri yapar.

b)      Gerekli il ve ilçelerde örgüt kurulmasına karar verir, Parti örgütünü yönetir, gerekli olması halinde görevden alır, çalışmalarını yönlendirir, örgütle devamlı ilişki sağlar, sorunlarının çözülmesine yardımcı olur.

c)      Parti örgütünün program, tüzük ve yönetmeliklere uygun şekilde çalışmalarını denetler.

d)      Partinin hükümetle, başka parti ve kuruluşlarla olan ilişkilerini Parti Meclisinin ilke kararları doğrultusunda düzenler.

e)      Seçimlerle ilgili olarak Parti Meclisinin aldığı kararları uygular, ilke kararları doğrultusunda Milletvekilliği, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği için partiden aday adayı olanlar hakkında tüzüğün verdiği yetkileri kullanır.

f)       Araştırma, yayın, parti içi eğitim çalışmalarını düzenler.

g)      Olağan ve olağanüstü büyük kongrelerle ilgili hazırlıkları yapar.

h)      Yıllık bütçeyi hazırlar, parti meclisinin onayından sonra uygular. Büyük kongreye ve ilgili yerlere sunmak üzere kesin hesabı çıkarır.

i)        Parti gelirlerini arttırmak amacıyla gerekli yasal tedbirleri alır. Gelir makbuzlarını bastırarak gerekli birimlere gönderir.

j)        Partinin amaçlarına uygun olarak Parti Meclisinin onayının alınması koşulu ile taşınmaz mal alımını, satımını veya işletilmesini planlar ve alınan kararları uygular.

k)      Partinin uluslararası ilişkilerini düzenler, çalışmalarını yürütür.

l)        Tüzüğün öngördüğü yönetmelikleri hazırlar, Parti Meclisinin onayından sonra uygular.

m)    Belde, ilçe ve il kongre çalışmalarının, delege seçimlerinin yasa, tüzük ve yönetmeliklerle yetkili kurullarının kararlarına uygun yapılması için çalışır. Denetimlerini düzenli sürdürür ve gerekli kararı gecikmeden alır.

n)      Parti Meclisine sunulacak raporu hazırlar.

o)      Tüzükle Merkez Yürütme Kuruluna verilen diğer görevleri yapar.

p)      Dönemsel planlamaları yaparak Parti Meclisinin onayından sonra uygular.

q)      Parti danışma konferansını toplar.

r)       Parti Danışma Konferansı; Genel Başkan, Parti Meclisi, Merkez Yürütme ve Disiplin Kurulu Üyeleri; Partili Milletvekilleri ve Bakanlar; İl Başkanları, Partili Belediye Başkanları; Merkez Kadın ve Gençlik Meclisleri, Genel Başkan Danışmanları; sivil toplum örgütlerinin partili başkan ya da temsilcileri ve her ilin kendi konferansında her ilin büyük kongre delege sayısı kadar temsilcisinin katılımından oluşur. Merkez Yürütme Kurulu konferans bileşimini genişletebilir. Parti Danışma Konferansı yılda en az bir kere ve ayrıca Genel Başkan veya MYK’nın uygun göreceği tarihlerde toplanır. Parti Danışma Konferansları; Büyük kongreye siyasal kararlar ve seçimlerle ilgili tavsiyelerde bulunur ve Parti Meclisi ile Merkez Yürütme Kurulunun yetki ve görev alanına giren konularda görüşlerini bildirir. Parti Konferanslarının takvimini Merkez Yürütme Kurulu belirler ve İl Örgütleri ile gerekli kurum, kişi ve birimlere bildirir.

Başkanlık Kurulu

Madde 63

Başkanlık Kurulu, Genel Başkan, Genel Başkan Yardımcıları ve Meclis Grup Başkan Vekillerinden oluşur.

Parti Meclisinin kararlarının pratik uygulamasını gözlemler. MYK’nın toplanmasının zor olduğu ya da zaman alacağı durumlarda inisiyatif alır.

Genel Sayman

Madde 64

Genel Sayman, Merkez Yürütme Kurulunca kendi üyeleri arasından, üye tam sayısının salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Adaylardan birinin tek başına salt çoğunluğun oyunu alamaması halinde, en çok oy alan iki aday arasında yapılacak ikinci tur oylamada en çok oy alan aday seçilir. Merkez Yürütme Kurulunun salt çoğunluğunun gizli oyu ile görevden alınabilir.

Genel sayman, Genel Başkanın onayıyla Merkez Yürütme Kurulu üyeleri arasından bir yardımcı seçer.

Genel Sayman parti gelirlerinin toplanması, harcamaların yapılması, gelir gider hesapları konusunda yerel örgütlerin denetlenmesi; gelir-gider defterinin, bütçe ve kesin hesapların yasalar ve tüzüğe uygun bir biçimde tutulmasının sağlanması ve yetkili kurulların bu konulara ilişkin kararlarının uygulanması ile görevlidir.

Kurullarda Görev Bölümü

Madde 65

Parti Meclisi, Merkez Yürütme Kurulu ve Genel başkan yardımcıları ile genel başkan danışmanlarının çalışma yöntemleri ve görev bölümleri ile merkezde kurulacak büroların kuruluş, işleyiş biçimleri ve kadroları yönetmelikle düzenlenir.

Yargı İsteği İle Kongre

Madde 66

Büyük Kongre veya il ve ilçe kongrelerinde yapılan seçimlerin, ilgili seçim kurulu başkanlığınca iptal edilmesi durumunda, Seçim Kurulu Başkanının saptadığı ve bildirdiği gün, saat ve yerde seçimlerin yenilenmesi için kongre toplanır. Bu kongrede yalnız seçim yapılır, görevini yapmayarak veya savsaklayarak seçimlerin iptaline neden olan sorumlular hakkında disiplin işlemi uygulanır.

Merkez Disiplin Kurulu

Madde 67

Merkez Disiplin Kurulu, Büyük Kongrece seçilen 7 asil ve 4 yedek üyeden oluşur. Kurul seçimden sonraki 15 gün içinde yapacağı ilk toplantıda, başkan ve sekreter üyeyi seçer. Çalışma koşul ve yöntemleri, tüzüğün “Disiplin ve Denetim” bölümündeki hükümlerle düzenlenir.

DÖRDÜNCÜ KISIM; MERKEZ KADIN VE GENÇLİK MECLİSLERİ

Merkez Kadın Meclisi

Madde 68

Merkez kadın meclisi, özgün ve özerk örgütlenir, tüzüğün ilgili bölümünde sıralandığı gibi belde, ilçe, il ve genel merkez örgütleri olmak üzere merkezi yapılanmaya sahiptir. Köy ve mahalle birim ve temsilcileri de oluşturabilir.

Çalışmalarını sürdürmek üzere Genel Merkez, il, ilçe ve beldelerde ayrı bina tutulabilir.

Merkez Kadın Meclisi merkezi düzeyde Parti Meclisine karşı sorumludur. İl kadın meclisi, il yönetimine karşı; ilçe kadın meclisi ilçe yönetimine karşı sorumludur.

Her kademedeki kadın kuruluşu, işleyişi, örgütlenmesi; belde, ilçe, il ve büyük kongreleri; yönetim kurulları, kurulların çalışma biçim ve düzeni, atanma ve görevden alınmaları, bina tutmaları ile genel örgüt yapısı ile karşılıklı ilişki ve konumu Parti Meclisince çıkarılacak “Kadın Meclisi Yönetmeliğinde” düzenlenir.

Merkez Gençlik Meclisi

Madde 69

Merkez gençlik meclisi, özgün ve özerk örgütlenir. Adı Demokratik Yurtsever Gençlik, kısa adı DYG’dir. Meclisin kendine ait flama ve sembolleri olabilir. Merkez gençlik meclisi, tüzüğün ilgili bölümünde sıralandığı gibi belde, ilçe, il ve Genel Merkez örgütleri olmak üzere merkezi yapılanmaya sahiptir. Köy ve mahalle birim temsilcileri de oluşturabilir.

Çalışmalarını sürdürmek üzere Genel Merkez, il, ilçe ve beldelerde ayrı bina tutabilirler.

Her kademedeki Gençlik kuruluşu, işleyişi, örgütlenmesi; belde, ilçe ve il kongreleri; yönetim kurulları, kurulların çalışma biçim ve düzeni, atanma ve görevden alınmaları, bina tutmaları ile genel örgüt yapısı ile karşılıklı ilişki ve konumu çıkarılacak “Gençlik Meclisi Yönetmeliğinde” düzenlenir.

BEŞİNCİ KISIM; PARTİ GRUPLARI

TBMM Parti Grubu

T.B.M.M. de Grup Kurulması

Madde 70

Partili milletvekilleri, partinin TBMM Grubunu oluştururlar. Yasada belirtilen yeter sayıda milletvekili varsa grup kurulduğu, parti Genel Başkanı tarafından TBMM Başkanlığına yazı ile bildirilir.

Grubun çalışmaları iç yönetmeliğe göre düzenlenir. Siyasi Partiler Yasasının 23. maddesindeki ilkelere uygun olarak hazırlanıp kabul edilen Grup İç Yönetmeliği, grubun kurulduğunun bildirildiği tarihten itibaren 15 gün içinde TBMM başkanlığına sunulur.

Grup iç yönetmeliğinde partinin tüzük ve programına aykırı hükümler yer almaz.

Grup Genel Kurulu partili tüm milletvekillerinden oluşur. Bakanlar Kuruluna ya da bir bakana güven ya da güvensizlik oyu verilmesi için karar alma yetkisi, Grup Genel Kurulunundur. Bu yetki bir başka organa devredilemez. Grup Genel Kurulunda, seçimlerle ilgili oylamalar ile üyelere ilişkin bağlayıcı nitelikteki oylamalar gizli oyla yapılır.

Grup Başkanı

Madde 71

Partinin Genel Başkanı bir milletvekili ise parti grubu ve grup yönetim kurulunun da başkanıdır; değilse parti grubu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile grup üyelerinden birisini grup başkanı seçer. İlk iki turda salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde, üçüncü oylamada en çok oy alan seçilmiş olur.

Parti Grubu Yönetim Kurulu

Madde 72

TBMM Grubu yönetim kurulu; grup başkanı, grup genel kurulunun kendi üyeleri arasından seçtiği iki başkan vekili ve yeteri kadar asil ve yedek üyeden oluşur. 

Grup organları her toplantı yılının başında ve o toplantı yılı için seçilir. Seçimler gizli oyla yapılır.

Grup adına konuşmaya ve beyanatta bulunmaya grup başkanı yetkilidir. Bulunmadığı zamanlarda grup başkan vekilleri ya da ivedi durumlarda seçilen sözcüler bu yetkiyi kullanır.

Yasama girişimlerinin düzenli bir biçimde yürütülmesi ve meclis çalışmalarında uyum ve disiplin sağlanması grup yönetim kurulunun görevidir.

Grup Kurulamayan Durumlar

Madde 73

Partili milletvekillilerin sayısı grup kurmaya yetmiyorsa, bu milletvekilleri partinin genel tutumunu ilgilendiren ya da Genel Başkanca gerekli görülen konularda toplanarak ortak tutum belirler. Aralarındaki işbirliğinin ve görev bölümünün kurallarını Genel Başkana danışarak saptarlar.

T.B.M.M Grup Disiplin Kurulu

Madde 74

Grup disiplin kurulu, grup genel kurulunca gizli oyla ihtiyaç duyulan miktarda seçilen asil ve yedek üyeden oluşur. Seçimden sonraki on beş gün içinde yapılacak ilk toplantıda grup disiplin kurulu, başkan ve sekreter üyeyi seçer.

Grup disiplin kurulunun çalışma düzeni, yöntemleri ve yetkileri tüzüğün “Disiplin ve Denetim” bölümündeki hükümlere göre düzenlenir.

Grup Üyelerinin Görev ve Sorumlulukları

Madde 75

Partili Milletvekilleri, yasama çalışmalarında, partinin program, tüzük, büyük kongre ve Parti Meclisi kararları doğrultusunda çalışmak, grup genel kurulu ve grup yönetim kurulu kararlarını uygulamak ve desteklemekle yükümlüdürler. Geçerli özürleri olmadıkça Meclis Genel Kuruluna, komisyon ve grup toplantılarına katılırlar. Bu toplantılara özürsüz üç kez üst üste gelmeyen üyeye grup yönetim kurulunca uyarı yapılır.

İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi Grupları

Madde 76

Belediyelerde; belediye başkanı partili ise, partinin meclis grubunun da doğal başkanıdır. Belediye başkanı partili değilse belediye meclisi parti grubu kendi içinde grup başkanını, grup başkan vekilini ve grup sözcüsünü seçer.

Belediye başkanı, yardımcılarını kendisi seçer. Aylık haklarını belediye meclisi düzenler. Başkan izne veya şehir dışına çıktığı zaman başkan vekilini kendisi seçer.

İl genel meclisinde çoğunluğun partimizde olduğu yerlerde ilk grup toplantısında il genel meclisi başkanlığı için aday tespiti yapılır. İl genel meclisi üyeleri kendi aralarında gizli oyla ve grubun salt çoğunluğuyla adayı seçer. Salt çoğunluk sağlanamaması halinde en çok oy aylan iki adayın katıldığı ikinci oylamada en fazla oyu alan aday, il genel meclisi başkanlığına grup adayı olarak seçilir.

Bütün il genel meclislerinde ayrıca grup başkanı seçilir. Seçim yukarıdaki yöntemle olur. Bu grup kendi içinden başkan vekillerini ve sözcüsünü de seçer.

İl, ilçe ve belde başkanları parti gruplarını “Bütçe” , ‘’Yıllık Program” ve “Faaliyet Raporu “ görüşmeleri öncesi olmak üzere bir yıl içinde en az üç defa toplantıya çağırır. Ayrıca ihtiyaç duyulduğu kadar toplantı yapılabilir. Bu toplantılar bir periyoda bağlanabileceği gibi, olağanüstü toplantılar halinde de yapılabilir. Parti örgütü ile ortak yapılan grup toplantılarına ilgili parti kademesi başkanı başkanlık eder.

Belediye başkanlarının yürütme ile ilgili yasal görevleri konusunda bağlayıcı grup kararı alınamaz.

Parti grupları il, ilçe ve belde başkan ve yönetim kurullarının görüş ve önerilerini dikkate alır.

Grup üyeleri, partinin program, tüzük ve ilkeleri ile büyük kongre, kendi kongreleri ve gruplarının kararlarına uymakla yükümlüdürler. Gruplarda alınan bağlayıcı kararlara aykırı davranış, ihraç sebebidir.

Belediye ve il genel meclisi parti gruplarının oluşturulması, çalışma yöntemleri ve bu grupların parti örgütü ile ilişkileri “Yerel Yönetimlerle İlişkiler Yönetmeliğinde’’ düzenlenir.

ALTINCI KISIM

Merkezi Danışma Büroları

Oluşumu

Madde 77

MYK’nın teklifi ve PM’nin onayıyla aşağıda belirtilen konularda MYK’ya bağlı olarak araştırma yapmak, bu konularda oluşacak parti politikalarına katkıda bulunmak üzere, Merkezi Danışma Büroları oluşturulur. 

Bileşimi

Madde 78

Bürolar PM tarafından, her büro bir MYK üyesinin sorumluluğunda, konusuyla ilgili parti üyesi ve ya üye olmayan sayısı PM tarafından belirlenecek uzmanlardan oluşur. 

Bürolar

Madde 79

1) AB- Müzakere Sürecini İzleme

2) İş ve Çalışma Yaşamı

3) Tarımsal Politikalar ve Tarım Üreticilerinin Sorunları   

4) Siyasi İşler

5) Ekonomi ve Ekonomi Politikaları bürosu olmak üzere 5 bürodan oluşur. PM Kararıyla bu sayı arttırılıp azaltılabilir.

Bürolara ilişkin ortak hükümler

Madde 80

Merkezi Danışma Büroları MYK’ya bağlı olarak, kendi konularında bilimsel araştırmalar yapar, bu konularda parti politikalarının oluşumuna katkıda bulunacak toplantı-konferans-sempozyum vb. çeşitli akademik aktivitelerde bulunarak, sonuçlarını MYK’ya aktarır. Büroların çalışma yöntemi, çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

PARTİ EĞİTİM OKULLARI VE AKADEMİLERİ

Partide Eğitim

Madde 81

Partinin en temel hedeflerinden biri de; hak ve özgürlüklerinin derin bilinci ile hareket eden, değişim ve dönüşümü toplumsal yaşamın her alanında yaratacağı örgütlülükle sağlamayı hedefleyen aktif, birikimli, çağdaş ve demokrasiyi bir yaşam biçimi ve kültür olarak içselleştiren üyeler yaratarak toplumun değişimine katkı sunmaktır. Bu bakımdan bireyi ve toplumu değiştirmenin başlıca aracı olan eğitimi, parti içinde yoğun, yaygın ve etkin bir biçimde yürütmek en temel çalışma alanlarından biridir. Eğitim, partimizin temel bir işlevi olduğundan hiç bir şekilde yürütülen farklı faaliyetlerin gölgesinde ikincil bir çalışma olarak ele alınamaz.

Partinin eğitim programlarına katılma her üye ve yöneticinin en temel hak ve görevidir.

Eğitim faaliyetleri, bu alanda görevlendirilen bir genel başkan yardımcısının başkanlığında oluşturulan Merkezi Eğitim Kurulunca organize edilir.

Eğitim genel merkezde verilebileceği gibi; il, ilçe ve belde örgütleri düzeyinde ya da panel, seminer, konferans gibi etkinliklerle zenginleştirilerek de verilebilir. Aktif eğitim temel bir yöntem olarak uygulanır.

Toplu eğitimin yanında yaşamın her anında üyelerin bireysel eğitimleriyle ilgili aktiviteler içinde olmaları esastır.

Hedeflenen eğitimin; siyaset, yerel, kadın ve gençlik alanlarında akademi düzeyinde yapılması esas alınır.

Bu nedenle Parti Meclisi kararıyla eğitim; Siyaset, Yerel Yönetimler, Kadın ve Gençlik Akademileri olarak altyapısı hazırlanır ve programlanarak kurulur.

Parti içi eğitim, eğitimin organizasyonu, çıkarılacak müfredatın niteliği, okul ve akademilerdeki eğitimde görevlendirilecek kadro ve eğitmenlerin görev ve yetkileri Parti Meclisince çıkarılacak Eğitim Yönetmeliğinde düzenlenir.

YURT DIŞI TEMSİLCİLİKLERİ

Madde 82

Partimiz, yurt dışında yurttaşlarımızın yoğun olarak yaşadığı ülkelerle diğer yerlerde Parti Meclisinin kararı ile yurt dışı temsilcilikleri açabilir.

Kurulacak temsilciliklerin, tüzükte gösterilmesi zorunluluğu nedeniyle, aşağıdaki ülke ve şehirler belirlenmiştir;

Paris                                                                           (Fransa)

Berlin, Hamburg, Köln, Münih, Düseldorf                 (Almanya)

Stockholm, Upsala,                                                    (İsveç)

Amsterdam                                                                (Hollanda)

Bürüksel                                                                    (Belçika)

Londra                                                                       (İngiltere)

Atina                                                                          (Yunanistan)

Helsinki                                                                     (Finlandiya)

Viyana                                                                       (Avusturya)

Roma                                                                         (İtalya)

Madrid                                                                       (İspanya)

Oslo                                                                           (Norveç)

Moskova                                                                    (Rusya)

Bükreş                                                                       (Romanya)

Zürih                                                                          (İsviçre)

Kahire                                                                        (Mısır)

Pekin                                                                          (Çin)

Havana                                                                                  (Küba)

Beyrut                                                                        (Lübnan)

Bağdat, Erbil, Duhok, Musul, Kerkük                        (Irak)

Şam                                                                            (Suriye)

Tahran                                                                       (İran)

Washington, Newyork, San Fransisko                                   (ABD)

Süleymaniye                                                              (Irak)

Urmiye                                                                                  (İran)

Halep                                                                         (Suriye)

Bu temsilciliklerin kuruluşu, işleyişi, çalışma esasları, denetimleri ve diğer parti organları ile ilişkileri “Yurt Dışı Parti Temsilcilikleri Yönetmeliğinde” belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

GENEL VE YEREL SEÇİMLERDE PARTİ ADAYLARININ BELİRLENMESİ

Adaylık Başvurusu

Madde 83

Adaylık, Parti Meclisinin görevlendireceği bir genel başkan yardımcılığına bağlı olarak illerde kurulan “Adaylık Bürosuna” başvuru ile yapılır. Başvurular Yönetmelikte belirlenecek şekilde Genel Merkeze iletilir.

Başvuruya kısa öz geçmiş, partide yapılan çalışmalar, aday olmak için başvuruda bulunan üye ise ne zamandan beri üye olduğu, parti ödentilerini ödeyip ödemediğine ve eğitim programlarına katılıp katılmadıklarına dair belgeler ile yasa ile belirlenen diğer belgeler eklenir.

Adaylar ve Sıralarının Tespiti Usulleri

Madde 84

Milletvekili genel ve ara seçimlerinde aday adaylıkları Parti Meclisince uygun bulunanlar arasından adayların sırasının tespiti;

a) Ön seçim,

b) Aday Yoklaması,

c) Merkez Yoklaması,

Usul ve esaslarından biri veya bir kaçı ile yapılabilir.

Yurdun tamamında bu usullerden yalnızca birinin ya da her seçim çevresine göre bu usullerden bir ya da bir kaçının uygulanacağına Parti Meclisi karar verir.

a) Ön Seçim: Seçim çevresindeki bütün parti üyelerinin katılarak Yargı gözetiminde yapılacak seçimlerle parti adaylarının ve sıralamalarının belirlenmesidir.

Ön seçimler, Siyasi Partiler Yasasının ilgili hükümleri, tüzük ve çıkarılacak yönetmelikte belirtilen esaslara göre yapılır.

b) Aday Yoklaması: Aday yoklaması aşağıda belirtilen partililerin katılımıyla yapılan milletvekili aday tespit yöntemidir.

Aday yoklaması seçimlerine katılacak partililer şunlardır:

Seçim çevresinde oturan ve üyelikleri devam eden; parti kurucuları, eski bakan ve milletvekilleri,  eski il ve belediye başkanları,

Seçim çevresinin bakan ve milletvekilleri,

İl, ilçe, belde başkanları ve yönetim kurulu üyeleri ile il disiplin kurulu üyeleri,

İl, İlçe İl Kadın ve gençlik meclisleri temsilcileri,

Partili belediye başkanları, belediye ve il genel meclisi üyeleri,

Partili köy ve mahalle muhtarları,

Büyük kongre, il kongresi ve ilçe kongresi delegeleri,

Köy ve mahalle komisyonları ile diğer sürekli komisyon temsilcileri ve grupların üyeleri,

Sivil toplum örgütlerinin partili başkan ya da temsilcileri.

c) Merkez Yoklaması: Tüm ülkede ya da belirlenecek bazı seçim çevrelerinde milletvekili adayları ve sıralarının Parti Meclisince belirlenmesidir.

Ön seçim sonuçlarının yetkili kurullarca geçersiz sayılması halinde adaylar ve sıraları merkez yoklaması yöntemiyle belirlenir.

Ön seçimlerde eşit sayıda oy almış adayların öncelik sırası, tüzüğün 4. maddesi (e) fıkrasının 2. cümlesinde belirtilen esasa göre belirlenir.

Parti Meclisi; ön seçim ya da aday yoklaması yapılmasına karar verilen seçim çevrelerinde, toplam olarak TBMM üye tam sayısının % 5’ini aşmamak üzere, ilini, seçim çevresini, aday listesindeki sırasını ön seçim ya da aday yoklaması tarihinden en az 10 gün önce Yüksek Seçim Kuruluna bildirmek koşuluyla merkez adayı gösterebilir.

Yerel Seçimlerde Parti Adaylarının Belirlenmesi

Madde 85

Yerel Seçimlerde parti adaylarının belirlenmesi bu bölümdeki kurallar ve ilgili yasalar göz önünde tutularak hazırlanacak yönetmelikte düzenlenir.

Parti Adaylarının Bildirilmesi

Madde 86

Genel Başkan, Parti Meclisince saptanan ve aday yoklaması suretiyle tespit edilen adayları ön seçimle belirlenen aday listelerine katarak seçim çevrelerine göre düzenler ve Yüksek Seçim Kuruluna süresinde verilmesini sağlar.

Eksikliklerin Tamamlanması

Madde 87

Aday listelerinin kesinleşmeden önce herhangi bir nedenle bu listelerde boşalma olursa ve listedeki sıraya göre kaydırma sonunda noksanlıklar doldurulamazsa eksiklikler Parti Meclisince tamamlanır.

Adaylık Yönetmeliği

Madde 88

Milletvekilliği seçimlerinde ve mahalli seçimlerde parti adaylığına başvurma, aday adayları ile ilgili olarak yapılacak incelemenin niteliği ve yöntemi, adaylığa başvuranlardan ve adaylardan alınacak ödentinin ölçüsünü, adayların belirlenmesinde uygulanacak yöntem ve adaylıkla ilgili diğer konular “Adaylık Yönetmeliğinde” düzenlenir.

ALTINCI BÖLÜM

HÜKÜMET KURMA KATILMA VE HÜKMETTEN AYRILMA

Görev ve Yetki

Madde 89

Hükümet kurulmasına, bir hükümete katılmaya ya da partinin hükümetten ayrılmasına Parti Meclisi karar verir. Partinin TBMM grubu varsa, bu yetki kullanımına grup başkan vekilleri ve grup yönetim kurulu üyeleri de katılır.

Partinin kurduğu hükümette bakanları, Merkez Yürütme Kurulu ve TBMM grup yönetim kurlunun görüşünü alarak partili başbakan belirler. Genel Başkan başbakan değilse, başbakan ile Genel Başkan, bakanların seçimini birlikte yaparlar.

Partinin katıldığı hükümete verilecek bakanlar konusunda başbakanın muhatabı Genel Başkandır.

Hükümet Parti İlişkisi

Madde 90

Partili bakanlar; partinin programına, genel politik kararlarına ve hükümet programına uymakla yükümlüdürler.

Partinin kurduğu ya da katıldığı hükümetle parti organları arasındaki uyumu sağlamakla genel başkan görevlidir. Tüm organlar ve üyeler, hükümetin başarısı için çalışmakla, karar ve icraatlarını anlatmakla; halkın istek, eğilim ve beklentilerini hükümete aktarmakla ödevlidir.

Hükümetten çekilme veya Merkez Yürütme Kurulunun aksine bir çekincesi olmadıkça koalisyonlardan ayrılma kararına rağmen görevini bırakmayan bakanlar, partiden ayrılmış sayılırlar.

Genel başkan dahil Merkez Yürütme Kurulunda 10 kişiden fazla üye hükümette yer alamaz. Bu sayı aşıldığı takdirde Genel Başkanca uygun görülenler MYK da ki görevlerini bırakırlar. Çekilenlerin yerleri Parti Meclisi tarafından yapılacak seçimle doldurulur. TBMM Grup başkan vekilleri de aynı zamanda bakan olamazlar.

YEDİNCİ BÖLÜM

DİSİPLİN

Disiplin Kurullarının Görevleri

Madde 91

Parti üyelerinin, yöneticilerinin veya kurullarının işledikleri disiplin suçlarını saptama ve cezalandırma görev ve yetkisi disiplin kurullarınındır.

Tüzükçe belirlenen disiplin kurullarının görevleri şöyledir:

a) Merkez Disiplin Kurulu: Genel Başkan, Parti Meclisi ile Merkez Yürütme Kurulu ve kendi üyeleri; parti üyeliği devam eden kurucular, TBMM üyelerinin yasama çalışmaları dışında kalan eylemlerinden kaynaklanan parti suçları, il başkanları ve il disiplin kurulu üyeleri, partili Büyükşehir, il, ilçe ve belde belediye başkanları ile il genel meclisi başkanlarının işledikleri parti suçları ile il disiplin kurulu kararlarına yapılan itirazlar Merkez Disiplin Kurulunca,

b) Grup Disiplin Kurulu: Partili milletvekillerinin grup disiplinine, grup iç yönetmeliğine, grup bağlayıcı kararlarına aykırı davranışlarından doğan parti suçları Grup Disiplin Kurulunca,

c) Müşterek Disiplin Kurulu: TBMM üyelerinin kendi haklarındaki Grup Disiplin Kurulu karaları ile Merkez Disiplin Kurulu kararlarına karşı yaptıkları itirazlar ile Partili milletvekillerinin partiden geçici veya kesin olarak çıkarılmalarını gerektiren fiiller Müşterek Disiplin Kurulunca,

d) İl Disiplin Kurulu: İl Genel Meclis Üyeleri, Belediye Meclis Üyeleri ile diğer partili üyelerin parti suçları, İl Disiplin kurullarınca karara bağlanır.

Disiplin Kurullarına Sevk Yetkisi

Madde 92

a) Kurulların Sevki: Merkez Disiplin Kurulunun görevine giren suçlar Merkez Yürütme Kurulunca; Grup Disiplin Kurulunun yetkisine giren fiiller Grup Yönetim Kurulunca; Müşterek Disiplin Kurulunun Yetkisine giren hususlar niteliğine göre ilgilinin itirazı, Grup Yönetim Kurulu ya da Merkez Yürütme Kurulunca; il disiplin kurullarının görevine giren hususlarda il yönetim kurulunca sevk edilir.

Parti Meclisi, işlenen bir parti suçunun disiplin kuruluna sevkini MYK’dan; MYK da il yönetim kurulundan isteyebilir.

Disipline sevk kararı, sevke yetkili kurulun üye tam sayısının salt çoğunluğunun gizli oyu ile alınır. Yetkili kurul sevke karar vermeden önce ilgiliyi dinler, gerekli gördüğü inceleme ve araştırmaları yapabilir.

İhbar ya da şikayet eden, yetkili kurulun üyesi ise, konuyla ilgili toplantı ve görüşmelere katılamaz, inceleme ve araştırma görevi verilemez.

b) Kendiliğinden (resen) Soruşturma: Disiplin kurullarının kendi görev ve yetki alanlarına giren bir parti suçunun işlendiğini, şikayet ve ihbar üzerine veya kendiliğinden öğrenmeleri durumunda, soruşturma izni verilmesi için sevk yetkisine sahip kurullara baş vururlar.

Sevk yetkisine sahip kurullar talebi en geç 30 gün içinde, üye sayısının salt çoğunluğuyla karara bağlarlar. 30 gün içinde karar verilmemesi durumunda soruşturma talebi kabul edilmiş sayılır. İl Yönetim kurullarının sevk talebinin reddi kararlarına karşı il disiplin kurulu 10 gün içerisinde Merkez Yürütme Kuruluna; Merkez Yürütme Kurulunun sevk talebinin reddi kararlarına karşı ilgili disiplin kurulu 10 gün içinde Parti Meclisine itiraz edebilir. İlgili kurulların itiraz üzerine verdiği kararlar kesindir.

Bunun üzerine ilgili disiplin kurulu soruşturmayı genel hükümlere göre yürütür.

Disiplin kurulları, kendilerine intikal eden fiiller bir üst ya da ayrı bir yer disiplin kurulunun alanına girdiği sonucuna varırsa, Merkez Yürütme Kurulu aracılığıyla olayı yetkili ve görevli disiplin kuruluna gönderir.

Disiplin Suçları

Madde 93

Disiplin Kurullarının görev ve yetki alanlarına giren suçlar aşağıdadır:

a)      Yetkili kurulların aldığı kararlara uymamak ve bu kararlara aykırı davranmak.

b)      Yetkili organlarca verilen görevleri özürsüz yapmaktan kaçınmak ya da engellemek veya bu organların çağrısına haklı bir özrü olmaksızın icabet etmemek.

c)      Görev verilmediği konularda kendisini görevli gibi göstermek.

d)      Partinin yetkili organlarınca kendisine verilen yetkiyi ya da kendisine gösterilen güveni kötüye kullanmak.

e)      Kapalı toplantılarda görüşülenleri açıklamak.

f)       Partinin genel tutumuna ve doğrultusuna ters düşen kuruluşlara yetkili organların uyarısına karşı üye olmak ya da bu kuruluşların çalışmalarına katılmak ya da yardımcı olmak.

g)      Kendisinin ya da başkasının kişisel çıkarları için pozisyonundan yararlanmaya çalışmak.

h)      Geçerli bir özrü olmaksızın seçimlerde oy kullanmamak.

i)        Aile içi dahil olmak üzere kadına yönelik her türlü şiddet kullanmak

j)        Parti adaylarına karşı başka parti adaylarından yana açık veya gizli çalışmak.

k)      Partiye ait belgeler ile kayıtlarda değişiklik ya da hile yapmak, gerçeklere aykırı üye yazmak, kayıt yapmak ya da kayıtları bozmak veya makul bir neden olmaksızın üye kayıt talepleri konusundaki işlemleri yapmamak, yapmaktan kaçınmak.

l)        Partinin parasını, eşyasını, mallarını ya da üyelerce parti çalışmaları ya da sosyal çalışmalar için kendisine emanet edilen parayı, eşyayı, malları kötüye kullanmak.

m)    Yetkili organların kararı olmadan başka partilerin listesinden ya da bağımsız aday olmak.  Türkiye Büyük Millet Meclisi bağlayıcı grup kararlarına aykırı davranmak.

n)      Parti Meclisince kurma veya katılmaya karar verilmemiş hükümete, bu kuruldan izin              almaksızın üyelik kabul etmek.

o)      Kongre, grup ve yetkili kurulların çalışmalarını engelleme, bozma ve bozdurma amacı ile yetkili organ ve kişilere karşı, tüzüğe uygun itirazlar dışında partinin tüzüğünü bozmaya yönelik her türlü eylemde bulunmak.

p)      Cinsel tacizde bulunduğu ya da rüşvet, yolsuzluk, dolandırıcılık, başkasına karşı şiddet kullanmaya eğilimli olmak  gibi  eylemler gerçekleştirdiği ya da bu eylemlere katıldığı anlaşılanlar.

Disiplin Cezaları

Madde 94

Disiplin Cezaları; uyarma, kınama, üyelikten ya da gruptan geçici veya kesin çıkarmadır.

Uyarma; yazılı olarak dikkat çekmedir.

Kınama; yazılı olarak kusur bildirmedir.

Üyelikten geçici çıkarma; üyenin parti ile ilişiğinin 3 aydan 12 aya kadar kesilmesidir.

Kesin Çıkarma; süresiz olarak parti ile ilişkisinin kesilmesidir.

Disiplin Kurullarınca: Tüzüğün 93. maddesinin (a),( b),( c),( d),(f) bentlerinde yazılı eylemlerde bulunan üyeler hakkında uyarma; (g),(h),(ı),(k) bentlerinde yazılı eylemde bulunan üyeler hakkında geçici çıkarma;

(j),(l),(m),(n),(o),(p) bentlerinde yazılı eylemde bulunan üyeler hakkında kesin çıkarma cezası verilir.

Ceza verilmesine neden olan eylemin tekrarlanması halinde bir üst derece ceza uygulanır.

Kınama cezası alanlar bir yıl süreyle kurullara seçilemezler, seçilmişlerse görevden alınırlar.

Geçici çıkarma cezası alanlar bu süre içinde üyelere tanınan hakları kullanamazlar. Ancak, her türlü üyelik yükümlülükleri devam eder.

Kınama ve geçici çıkarma cezaları, üye kayıt defterine işlenir, yetkili disiplin kurulunca hemen Başkanlığa bilgi verilir.

Kesin çıkarma cezası alanların adları silinir. Başkanlıkça tüm örgüte duyurulur. Parti milletvekillerinin TBMM grup üyeliğinden kesin olarak çıkarılması, partiden çıkarılmayı gerektirir.

TBMM grubunda geçici çıkarılmasına karar verilen milletvekili bu süre içinde grup toplantılarına katılamaz. Belediye başkanı, belediye meclis üyeleri ve ile genel meclis üyelerinden oluşan gruplar içinde bu kural geçerlidir.

Disiplin kurulu kararları kesinleştiği günden itibaren yürürlüğe girer.

Disiplin Kurullarının Çalışma Kuralları

Madde 95

Disiplin Kurulları ilk toplantılarında, üyeleri arasından bir başkan ile bir sekreter üyeyi gizli oyla seçer.

Özürsüz olarak yılda üç toplantıya katılmayan disiplin kurulu üyelerinin üyelikleri düşer. Üyeliğin boşalması halinde oy sıralamasına göre yedekler çağrılır.

Disiplin kurulları üye tam sayısının en az üçte iki çoğunluğu ile toplanır ve hazır bulunanların çoğunluğu ile karar verir.

Ancak, Siyasi Partiler yasasının 101/d-1 maddesinde gösterilen durumlar dışında üyelikten kesin çıkarma cezası için üye tam sayısının çoğunluğunca karar verilmesi gereklidir.

Disiplin kuruluna verilen üyenin yazılı veya sözlü savunma verme hakkı vardır. Savuma için, disiplin kurul başkanlığınca, yazılı olarak üyenin başvuru belgesindeki ya da bilinen en son adresine savunmaya çağrı yazısı gönderilir. Bu yazıda, uygulanması istenen disiplin cezası ile bu cezaya neden olan eylemler açıkça belirtilir. Savunma için süre, savunmaya çağrı belgesinin ilgiliye tebliğinden itibaren 15 gündür. Ancak seçimlerde veya herkesin gözü önünde açıkça veya yayın yoluyla işlenen disiplin suçlarında bu süre 7 gündür.

Disiplin kurulları, soruşturmaya konu olan söz, tutum ve davranışların sabit ve cezayı gerektirip gerektirmediğini belirlerken iddia, savunma ve delilleri değerlendirmede takdir hakkına sahiptir. İncelemelerini belge üzerinde yapabilecekleri gibi, tanıkların beyanına başvurabilirler.

Disiplin kurulları kararlarını en geç 2 ay içinde verirler. Ancak soruşturma nedeniyle ilgili, tedbiren görevden alınmış ise bu süre 30 gündür. Bu süre içinde sonuçlandırılamayan işler için, gerekçeleri gösterilmek suretiyle Merkez Yürütme Kurulundan ek süre istenir. Ek süre 1 aydan fazla olamaz.

Disiplin Kurulları kararlarını verinceye kadar toplantılarını kapalı yapar ve çalışmalarını gizli yürütür. Disiplin kurullarının incelediği ya da kararlaştırdığı bir olayla ilgili olarak partinin hiçbir organ, kurul ve toplantılarında görüşme açılamaz, söz alınamaz, yayın yapılamaz ve her kademedeki parti kongresinde alınan kararlar ve verilen cezalarla ilgili olarak görüşme yapılamaz. Parti Meclisinin ilgilinin affı ile ilgili görüşmeleri bundan müstesnadır.

Merkez Disiplin Kurulunun kararları tüzükte aksine bir düzenleme bulunan hallerin dışında parti organlarınca kesindir. Kesinleşen disiplin cezası, ilgili yönetim kurulunca aynen ve süresinde uygulanır. Ancak genel yasa yolları açıktır.

Öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde disiplin kuruluna verilmemiş suçlar hakkında disiplin işlemi uygulanamaz.

Yönetim kurulları ve bilgilerine, tanıklıklarına gerek duyulan üyeler, disiplin kurulunun isteklerine süresinde yanıt vermek, gereğini yapmak zorundadır.

Disiplin kurulları, ceza istemine neden olan eylem ile bağlıdır. Disiplin kurulunca verilen karar en geç 30 gün içinde ilgiliye tebliğ edilir ve ilgili parti birimlerine bildirilir.

İtirazlar

Madde 96

İl disiplin kurulunun verdiği kararlara karşı, il yönetim kurulu veya ilgili üye, kararın tebliğinden itibaren 10 günlük süre içinde Merkez Disiplin Kuruluna itiraz edebilir. Üyelere ait itiraz dilekçeleri il yönetim kuruluna verilir. İl disiplin kurulu kendi görüşünü de eklemek suretiyle dosyayı 10 günlük süre içinde Merkez Disiplin Kuruluna gönderir.

Karara il yönetim kurulu itiraz etmiş ise, itiraz yazısının bir örneğini 10 gün içinde ilgilisine tebliğ eder.

İl disiplin kurulunca verilmiş kesin çıkarma cezaları, ilgili itiraz etmemiş olsa bile incelenmek ve karar verilmek üzere il disiplin kurulunca Merkez Disiplin Kuruluna gönderilir.

Hakkında partiden veya gruptan geçici veya kesin çıkarma cezası verilen üye, bu cezaya karşı disiplin kuruluna sevk eden kurulun görev ve yetkisizliği ya da alınan kararın yasaya, parti tüzüğüne ya da ilgili yönetmeliğe aykırı olduğu savıyla yetkili Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde itiraz edebilir.

Parti kurul ve organlarının kararlarına karşı yasalara ve tüzüğe uygun itiraz hakkı sınırlamaz ve itiraz suç sayılmaz.

Disiplin Kurullarına İlişkin Ortak İlkeler

Madde 97

Disiplin kurulu üyeliğine aday olmak ve seçilmek için disiplin cezası almamış olmak gerekir.

Partinin disiplin kurulu üyeleri kongre ve TBMM üyeliği ile il genel ve belediye meclisi üyelikleri dışında partinin herhangi bir organında ya da kurulunda görev alamazlar ve partiden herhangi bir biçimde gelir sağlayamazlar.

Bir disiplin kurulunda görev alan bir kimse, başka bir disiplin kurulunda görev alamaz.

Eşlerle ikinci dereceye kadar olan kan ve yakın akrabalar aynı disiplin kurulunda görev alamazlar.

Seçimler sırasında ve yayın yoluyla ya da açık toplantılarda işlenen parti suçlarının kovuşturulmasında inceleme süreleri yönetmelikle kısaltılabilir.

Disiplin kurulunda boşalma olduğunda yedekler sırasıyla çağırılır. Bu çağrıyı Merkez ve TBMM disiplin kurulları için Merkez Disiplin Kurulu Başkanı, il disiplin kurulları için il disiplin kurulu başkanı yapar. Yedeklerin çağırılmasından sonra bile üye sayısı üçte ikinin altına düşerse, ilgili birimin olağan kongresine kadar görev yapmak üzere yeni kurul, Merkez Yürütme Kurulunca seçilir. TBMM Grup Disiplin Kurulunda ise yeniden seçim yapılır.

Müşterek Disiplin Kurulu

Madde 98

Müşterek Disiplin Kurulu, Merkez Disiplin Kurulu ile Grup Disiplin Kurulundan oluşur. Merkez Disiplin Kurulu başkanı aynı zamanda Müşterek Disiplin Kurulunun da başkanıdır. Merkez Disiplin Kurulu sekreteri bu kurulun sekreteridir.

Müşterek Disiplin Kurulunun kararları, Siyasi Partiler Yasasının 57. maddesi saklı kalmak üzere kesindir.

Disiplin Konusunda Tedbir Kararı

Madde 99

Disiplin kurullarınca hakkında kesin ya da geçici çıkarma cezasını gerektirecek bir eylemden dolayı inceleme yapılan üye, kurulca gerekli görülmesi halinde önlem niteliğinde olmak üzere üyelik haklarını kullanmaktan yasaklanabilir, görevden uzaklaştırılabilir.

Af

Madde 100

Kesinleşen disiplin cezalarını bağışlama yetkisi Parti Meclisinindir. Parti Meclisi bu yetkisini ilgilinin başvurusu üzerine, cezayı isteyen kurulun da yazılı görüşünü alarak kullanır.

Yönetmelik

Madde 101

Disiplin kovuşturmasına başlanması, savunma, disiplin kurullarının görev bölümü, toplanma ve çalışma yöntemleri, “Disiplin Yönetmeliği” ile düzenlenir.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DEFTERLER VE YAZIM İŞLERİ

Madde 102

Her kademedeki parti organları aşağıdaki zorunlu defterleri tutar.

a)      Üye kayıt defteri; ilçe örgütlerinde tutulur.

b)      Karar defteri; ilgili organın kararlarını tarih ve numara sırasıyla ihtiva eder. Kararlar oylamaya katılanlar tarafından imzalanır.

c)      Gelen ve giden evrak kayıt defteri; gelen ve giden evrak tarih ve numara sırasıyla bu deftere kaydedilir. Gelen evrakın asılları ile gönderilen evrakın örnekleri bu tarih ve numaralar altında dosyalarda saklanır.

d)      Gelir ve gider defteri; partinin gelirlerinin nereden sağlandığı ile giderlerinin hangi işler ve yerler için yapıldığı, belgeleri ile belgelenerek sıra ile bu deftere işlenir.

e)      Demirbaş eşya defteri; örgüt birimlerindeki tüm eşyalar özellikle belirtilerek gün ve sıra sayısı esasına göre bu deftere yazılır.

Yukarıda adı geçen bütün defterler ilgili seçim kurulu başkanlıklarına onaylatılarak kullanılır.

Partiye giriş işlemlerini gösteren üyelik beyannamelerinin birer örneği ilçe ve il yönetimlerinde, alfabetik sıra esasına göre tasnif edilmiş olarak ayrı bir dosyada saklanır.

Parti organ ve kurullarınca tutulmasında fayda görülen diğer defterler, bu defterlerin yazım esasları, çıkarılacak yönetmeliklerde gösterilir.

DOKUZUNCU BÖLÜM

MALİ HÜKÜMLER

Gelir Kaynakları ve İlgili Hükümler

Madde 103

Parti gelirleri şunlardır:

a- Üyelerden alınan giriş ve aylık ödentileri: Partiye üye olan kişilerden bir defaya mahsus olmak üzere en az 10 TL, en çok Siyasi Partiler Yasasında belirlenen üst sınır oranında giriş ödentisi alınır.

Üye ödentisinin bir yıllık tutarı 60 TL’den az ve Siyasi Partiler Yasasında bağışlar için belirlenen üst sınır oranından fazla olamaz. Üye ödentisi üyelerin bağlı oldukları ilçe başkanlıklarına yapılır. Bu sınırlar içinde üyelik ödentisinin miktarını her yıl belirleme, azaltma ya da arttırmaya Merkez Yürütme Kurulu yetkilidir.

Partiye borçlu olduğu yıla ait aidatın tamamını veya bir kısmını ödemeyen parti üyesi hakkında, partiden geçici veya kesin çıkarmaya dair disiplin cezaları uygulanmaz. Ancak, üç ay üst üste ya da ait olduğu yıl içinde dört aylık ödentisini yapılacak yazılı tebligata rağmen 1 ay içinde ödemeyen üyeler, üyelik haklarını kullanamazlar. Bu haklarını kullanabilmeleri borçlarını ödemelerine veya MYK yahut Parti Meclisinin vereceği karara bağlıdır.

b- Parti milletvekillerinden alınacak ödentiler: TBMM parti grubu kararı ile belirlenecek olan milletvekili ödentisinin yıllık tutarı milletvekilinin aylık net maaşını geçemez.

c- Adaylık için başvuranlardan alınacak özel ödentiler: Bu ödentinin miktarı, Merkez Yürütme Kurulunca adayların sosyal ve ekonomik durumları da göz önünde tutularak belirlenir. Adaylık başvurusunda kadınlara olumlu ayırımcılık uygulanır.

d- Parti, bayrağı, flaması, rozet ve benzeri rumuzların satışından elde edilecek gelirler.

e- Parti yayınlarından sağlanacak gelirler.

f- Üye kimlik kartlarının ve parti defter, makbuz ve kağıtlarının sağlanması karşılığında alınacak paralar.

g- Partice düzenlenen kültür ve sanat etkinlikleri ile gece, yemek ve kermes gibi etkinliklerden elde edilecek gelirler.

h- Parti malvarlığının Siyasi Partiler Yasasına uygun şekilde kullanılması ve işletilmesinden elde edilen gelirler.

ı- Bağışlar: 14.08.1999 tarihinde yürürlüğe giren 4445 sayılı yasanın 7. maddesinin 2. fıkrası ile değiştirilen siyasi Partiler Yasasının 66. maddesinde belirlenen miktarı aşmayacak. Bağış alınırken kimseye aşırı yük olunamaz.

j- Partili belediye başkanları, belediye ve il genel meclisi üyelerinin ödentileri. Bunlardan alınacak aylık ödentinin sınırı (b) fıkrasındaki esasa göre belirlenir.

k- Devlet yardımı ve Siyasi Partiler Yasasının 110. maddesi uyarınca partiye intikal edecek mallar, hak ve alacaklar.

Bu gelirlerin tümü partinin hangi birimince tahsil edilmiş olursa olsun, Parti tüzel kişiliğinindir.

(d), (e) ve (f) bentlerinde gösterilen satış bedelleri, Merkez Yürütme Kurulunun kararı ile belirlenir.

Gelirler, Merkez Yürütme Kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır. Bu makbuzlara ilişkin kayıtlar, Genel Sayman nezdinde tutulur. Parti örgütü aldığı ve kullandığı makbuzlardan dolayı Merkez Yürütme Kuruluna karşı sorumludur.

Sorumluluk ve Harcama

Madde 104

Yapılacak giderler, sözleşmeler ve girişilecek yükümlülükler; genel merkezde parti tüzel kişiliği adına, illerde il yönetim kurulu adına, ilçelerde ilçe yönetim kurulu adına yetkili kılınan kişi veya kurulca yapılır.

Yapılan harcamalar partinin amaçlarına aykırı olamaz.

Giderlere ait belgeler, özel kanunlarında gösterilen daha uzun süreye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, kesin hesabın Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıl süre boyunca saklanır.

Parti örgütleri bağlı bulunduğu üst kademeye, gelir ve giderleri hakkında 6 aydan çok olmamak üzere, yönetmelikte belirlenen sürede hesap vermekle yükümlüdürler.

İl ve ilçe yönetim kurullarının sözleşme yapması ve yükümlülük altına girmesi Merkez Yürütme Kurulunun iznine bağlıdır. İzin alınmadan yapılan bağış ve yükümlülüklerden parti tüzel kişiliği sorumlu tutulamaz; Genel Başkan, Parti Meclisi, Merkez Yürütme Kurulu yada bu kurulların üyelerine ve parti tüzel kişiliğine karşı kovuşturma yapılamaz, dava açılamaz.

Borç Verme Yasağı

Madde 105

Parti tarafından üyelere, gerçek ve tüzel kişilere hiçbir biçimde borç verilemez.

Bütçe ve Kesin Hesap

Madde 106

İl yönetim kurulu, bağlı ilçeleri de kapsamak üzere gelir gider tahminlerini ayrı ayrı gösteren yıllık bütçeyi hazırlar ve her yılın ekim ayı sonuna kadar Genel Saymana gönderir.

Bu bütçeler ile aynı süre içinde genel merkez bütçesi en geç aralık ayı sonuna kadar Parti Meclisince incelenir ve karara bağlanır.

İlçeleri de kapsamak üzere il yönetim kurulları ve genel merkez her yılın nisan ayının sonuna kadar, bir önceki yıla uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını hazırlar. Bu hesaplar Parti Meclisince incelenir ve onaylanır.

Genel Başkan, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesapların bir örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi ve bilgi için Cumhuriyet Başsavcılığına gönderir.

Parti hesapları, bilanço hesabına göre düzenlenir.

İl ve İlçe Örgütlerine Genel Merkez Yardımı

Madde 107

Yasal hazine yardımının %20’si il örgütlerine dağıtılır. Bu dağıtmada; illerin son genel seçiminde aldıkları oy, üye sayısı ve il nüfusu gibi ölçüler esas alınır. İl başkanlıkları, aynı ölçülerde ilçe ve belde örgütlerine de pay verir.

Kadın ve Gençlik Meclislerine Gelir Aktarımı

Madde 108

Yasal hazine yardımı dahil olmak üzere, belde, ilçe, il ya da genel merkez düzeyinde elde edilen gelirlerin %15’i kadın meclislerine ve %10’u gençlik meclislerine aktarılır. Aktarım, geliri elde eden temel örgüt birimince eş değer meclis birimine aktarılır.

Yönetmelik

Madde 109

Parti tüzel kişiliği adına sözleşme yapılmasına ve yükümlülük altına girilmesine, gelir-gider defterlerinin tutulmasına, parti bütçe ve kesin hesaplarının düzenlenmesine ilişkin kurallar ile bu konulardaki yönetim birimlerinin görev ve sorumlulukları “Mali İşler Yönetmeliği” ile düzenlenir.

ONUNCU BÖLÜM

DEĞİŞİK HÜKÜMLER

Program Ve Tüzüğü Değiştirme

Madde 110

Partinin program ve tüzüğünde değişiklik yapma yetkisi büyük kongrenindir. Değiştirme önerileri, Genel Başkan, Merkez Yürütme Kurulu, Parti Meclisi ya da Büyük Kongre üyelerinin en az 1/20’si tarafından yazılı olarak yapılır.

Yönetmelikler

Madde 111

Tüzük uygulamaları ile ilgili yönetmelikler, Parti Meclisi tarafından hazırlanıp karar altına alınarak yürürlüğe girer. Merkez Yürütme Kurulunun hazırladığı yönetmelikler de aynı şekilde Parti Meclisinin onayına sunulur.

TBMM grup iç yönetmeliği, grup yönetim kurulunca hazırlanır. Grup genel kurulunun onayı ile yürürlüğe girer.

Yönetmeliklerde Yürürlülük tarihleri belirlenir.